چکیده:
کامران دیبا، معمار و نقاش ایرانی ساکن فرانسه و اسپانیا، چهرهای شناختهشده در سطح بینالمللی است. اما فارغ از کارهای هنری متنوعش، او را با طراحی و معماری بنای مهم «موزه هنرهای معاصر تهران» میشناسند. طراحی و نظارت بر ساخت بنای موزه، خرید آثار هنری مهم جهانی و سپس مدیریت آن، کامران دیبا را فراتر از معماری نوجو در تاریخ ایران جاودانه کرده است؛ تا آنجا که هرگاه از اهمیت موزه هنرهای معاصر تهران سخنی به میان آمده، از کامران دیبا هم یاد شده است. در این مقاله، به بررسی سه کتاب پرداخته میشود که پازل بههمریخته چهره این هنرمند در ایران امروز را کامل میکنند. کتابهای کامران دیبا؛ ساختمانها و پروژهها (انتشارات علم معمار)، کامران دیبا و معماری انساندوستانه (انتشارات هنر معماری قرن) و باغی میان دو خیابان: چهارهزار و یک روز از زندگی کامران دیبا (انتشارات بنگاه) توانستهاند آثار معماری و نقاشی و همچنین زندگی این هنرمند را برای هموطنانش در داخل ایران بازگو و ترسیم کنند
خلاصه ماشینی:
طراحی و نظارت بر ساخت بنای موزه، خرید آثار هنری مهم جهانی و سپس مدیریت آن، کامران دیبا را فراتر از معماری نوجو در تاریخ ایران جاودانه کرده است؛ تا آنجا که هرگاه از اهمیت موزۀ هنرهای معاصر تهران سخنی به میان آمده، از کامران دیبا هم یاد شده است.
در بهار ۱۳۸۵، در کتاب جنبش هنر نوگرای ایران (مجموعۀ آثار ایرانی موزۀ هنرهای معاصر تهران) دو اثر از کامران دیبا چاپ شده است.
او بعدها بهترین آثار نقاشان این جریان مهم تاریخ هنری را برای گنجینۀ موزه خریداری کرد؛ از جمله اثری از ویلیم دکونینگ Willem de Kooning را که در ۱۳۷۳ و در پی معاوضه با شاهنامۀ شاه طهماسب، موزۀ هنرهای معاصر تهران را به صدر اخبار مارکت هنر در جهان برد.
در ۱۳۷۳، نقاشی «زن شمارۀ ۳»، اثر دکونینگ، که از آثار مهم موزۀ هنرهای معاصر تهران بود، با شاهنامۀ شاه طهماسب معاوضه شد؛ اثری مهم در جریان اکسپرسیونیسم انتزاعی در تاریخ هنر جهان که علیرضا سمیع آذر در کتاب باغی میان دو خیابان آن را از لحاظ هنری مهمترین اثر موزه نامیده است.
با اینکه این اثر سترگ در ایران است، هنوز پس از گذشت بیست سال امکان دیدن آن فراهم نشده است و تا آنجا که یادم میآید، جز در همان سال ۱۳۷۴ در گالری شمارۀ ۹ موزۀ هنرهای معاصر تهران، که همزمان با دوسالانۀ کاریکاتور تهران بود، صفحاتی از کتاب را در جای دیگری ندیدم و گویا به بهانۀ دوسالانۀ نگارگری فقط برگههایی از آن رونمایی شده بود.
بر خلاف کتاب ساختمانها و پروژهها، که فاقد تصویر روی جلد است، بر روی جلد کتاب کامران دیبا و معماری انساندوستانه تصویری از موزۀ هنرهای معاصر تهران چاپ شده است.