چکیده:
چندی است پژوهشها بر تصاویر چاپ سنگی کتابهای فارسی به موضوع باب روز و مورد علاقه پژوهشگران حوزه هنر تبدیل شده است. یکی از دلایل این پدیده، انتشار کتابها و پژوهشهای بنیادینی است که توسط محقق آلمانیتبار، الریش مارزلف، صورت پذیرفته است. اکثر این تالیفات به زبانهای اروپایی منتشر شده و برخی از آنها نیز به زبان فارسی ترجمه و نشر شده است. این تالیفات نقشه راهی برای پژوهشگران ایرانی بود تا در این باب، به تفحص و تحقیق بپردازند. با این حال، در اکثر موارد، محققان ایرانی از منشورات او گامی فراتر نمیگذارند و به تکرار آنها بسنده میکنند.این مقاله در ابتدا در باب تالیفات مارزلف در این موضوع سخن میگوید و اهمیت و تاثیر آن را بر تحقیقات بعدی محققان ایرانی معلوم میسازد و سپس به نقد کتاب از سنگ سخت تا نقش خیال: نگاهی به کتب مصور چاپ سنگی ایران، تالیف مونا میرجلیلی مهنا از انتشارات یار روشن و تاثیرات آثار مارزلف بر این کتاب میپردازد
خلاصه ماشینی:
"این مقاله در ابتدا در باب تألیفات مارزلف در این موضوع سخن میگوید و اهمیت و تأثیر آن را بر تحقیقات بعدی محققان ایرانی معلوم میسازد و سپس به نقد کتاب از سنگ سخت تا نقش خیال: نگاهی به کتب مصور چاپ سنگی ایران، تألیف مونا میرجلیلی مهنا از انتشارات یار روشن و تأثیرات آثار مارزلف بر این کتاب میپردازد .
در میان پژوهشگران اروپایی نیز بازیل ویلیام ربینسون Basil William Robinson نخستین کسی بود که به این موضوع پرداخت و ضمن فهرست کتابهای چاپ سنگی مصور فارسی در کتابخانۀ بریتانیا، کتاب خمسه نظامی ۱۲۶۴ ق.
با این حال از آنجایی که تا سالها نسخۀ فارسی کتاب مارزلف منتشر نشد و نسخۀ انگلیسی آن نیز در ایران کمیاب بود، پژوهشگران بعدی غالبا به کپی کردن اطلاعات و ارجاع به منابع مادر بسنده کردند وشبه پژوهشهایی در باب تصاویر چاپ سنگی فارسی شکل گرفت که به تمامی کپی کتاب مارزلف بود؛ ولی در بسیاری از این پژوهشها حتی اشارهای گذرا نیز به کتاب او نشده بود و تمام مندرجات، حاصل پژوهشهای مؤلف کتاب/ مقاله به حساب میآمد۱۴.
الگو گرفتن از آثار پژوهشهای پیشین، اگر با هدف ارتقاء و ادامۀ یک مسیر بوده باشد، امری پسندیده و نیکو است؛ اما متأسفانه شاهد هستیم که برخی از پژوهشگران ایرانی، تنها به پژوهش مارزلف بسنده کرده و آن را به مکرر به شیوههای گوناگون منتشر میکنند که شاهد این مدعا کتاب از سنگ سخت تا نقش خیال: نگاهی به کتب مصور چاپ سنگی ایران است."