چکیده:
در این تحقیق، اشاره مختصری به وضعیت نابه سامان ایران شده است همچنین به شهر اردبیل که بعد از حمله مغول به شهر دور افتاده و مبدل گشت. در چنین شرایطی این شهر به مرکز فرماندهی یک نهضت انقلابی درآمد در آن اجداد شیخ صفی الدین اردبیلی با خدمت به مردم، آن ها را مجذوب خود کرده و روز به روز قدرت آن ها رشد نمود.از زمان شیخ صفی الدین استقبال مردم از این خاندان شدت گرفت از جاهای دور و نزدیک برای زیارت شیخ به اردبیل سرازیر می شدند.
شیخ جنید علاوه بر مسند معنوی خواستار رسیدن به مقام دنیوی هم شد و در این راه علاوه بر خود شیخ جنید، بعد از خودش هم چند تن از رهبران صفوی جان خود را از دست دادند ولی بعلت پویایی این نهضت، مریدان همچنان پشت سر رهبران خود ماندند تا اینکه شاه اسماعیل در سیزده سالگی قیام کرد و در تبریز تاجگذاری نمود و مذهب شیعه را در ایران رسمی کرد.
صفویان بعد از ایجاد حکومت ملی ایران، سال ها با دو همسایه متعصب سنی مذهب ازبکان و عثمانی ها درگیر جنگ شدند و کشور ایران را از تهاجمات آن دو دولت رهانیدند.
صفویان هرچند اردبیل را به پایتختی انتخاب نکردند اما تا آخر سلسله آن ها، مورد توجه بوده است و همواره در زمان های پیروزی و سختی به زیارت اجداد خود می رفتند در تعمیر و توسعه آرامگاه اجدادی شان اهتمام داشتند و هدیه های بسیار نفیسی تقدیم می نمودند.
خلاصه ماشینی:
اما حسن بیگ لله که مراقب شاهزادگان بود به حاکم لاهیجان گفت نامه رستم پادشاه از روی مکر و فریب است و نباید آن را قبول کند و او هم شاهزاده ها را نفرستاد بعد از چهار سال ابراهیم میرزا برای دیدار مادرش به اردبیل رفت (روملو، ١٣٨٤:ص ٩٠٣؛میرخواند، ١٣٨٠:ص ٦٣٤٨).
آنجا را هم فتح کرد و سپاه او به هزاروپانصد نفر رسید و از آنجا متوجه دارالارشاد اردبیل گردید و قاصدی خبر خروج او را به علی خان ، سلطان حاکم اردبیل رساند و او به بهانه شکار با مردم اردبیل از شهر بیرون رفت تا راه آن ها را بگیرد و اسماعیل میرزا مجبور به عقب نشینی به طارم شد (راجر سیوری، ١٣٦٦: ص ٢١).
مذهب 61 شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام کرد شاه اسماعیل به همه حاکمان نامه فرستاد که اگر شیعه شوند در مقام خود باقی خواهند ماند و الا کشته خواهند شد عده ای پذیرفتند و عده ای پیش سلطان مراد به فارس فرار کردند و بعضی به قراباغ پیش الوند شاه رفتند (مولف مجهول ،١٣٨٨:ص ٦١).
با تاجگذاری شاه اسماعیل در تبریز مذهب شیع در ایران رسمی اعلام شد و تمامی قلمرو آغ قویونلوها به تصرف درآمد و پایه حکومت ملی ایران ریخته شد و دویست و بیست سال ادامه یافت در این مدت صفویان با دشمنان خارجی مثل ازبکان و عثمانی ها بارها به جنگ پرداختند ولی با درایت و سیاست و کاردانی، کشور عزیز ایران را پابرجا نگهداشتند و در طول حکومت خود هیچ موقع شهر اردبیل زادگاه خود و آرامگاه آباء و اجدادی خود را فراموش نکردند و در نظر آن ها همیشه یک مکان مقدس بشمار می رفت .