چکیده:
در اوراق سده اول تاریخ اسلام و اوایل دهه هفتاد هجری قمری به حادثه ای برخورد می کنیم که از آن به عنوان حماسه ای عظیم یاد می شود. حماسه عاشورا اگرچه یک روز بود، اما دامنه تاثیر آن تا ابدیت کشیده شد چنانکه در وصف آن گفته می شود «کل یوم عاشورا، و کل ارض کرببلا». این واقعه که تجلی اوج عبودیت و کمال انسانیت توسط سومین امام معصوم شیعیان است را میتوان به عظمت کل تاریخ بشر دانست زیرا چنان در عمق جانها اثر گذاشته که حتی غیر مسلمانان را تحت تاثیر قرار داده است. این حادثه را زنان و مردانی ساختند که مرگ سرخ و شهادت را بر زندگی ذلت بار ترجیح دادند تا گلواژه آزادی و ازادگی همواره در تاریخ بشر سبز بماند. از آنجا که در واکاوی این حماسه ارزشمند، انسان ساز و در عین حال خونین– به جز نقش برجسته زینب کبری(س)- به نقش حماسه آفرینی زنان کمتر توجه شده است؛ در این مقاله برآنم نقش زنان عاشورایی را در سه مرحله بررسی کنم: مرحله تربیت و تشویق یاران عاشورایی(کادر سازی)، مرحله حمایت های مستقیم و غیر مستقیم در جریان حماسه و مرحله پیام رسانی بعد از حماسه که ضامن ماندگاری این حماسه شد.
خلاصه ماشینی:
غیر از حضرت زینب سلام الله علیها که در شهادت حضـرت علـی اکبـر علیه السلام ظاهر شد سه تن دیگر خواهر و مادرشهیدان بودند و پنجمین آنهـا همسـر عبـدالله بـن عمیر کلبی بود که نام خود را در ردیف شهدای کربلا به ثبـت رسـانید (بهزادیپـور، ١٣٨٤ :٢٥٨— ٢٥١ ) عاتکه از کسانی بود که در اثر حملۀ دشمن به خیمه ، زیردست و پای اسبان قرار گرفت و بـه گونه ای سخت و مشقت آور به شهادت رسید.
مردان آن ها با دیدن حرکت شجاعانه زنان ، بـه کمک آمدند و به کفن و دفن شهیدان پرداختند(رجبی،١٣٨٦، ٧٠) زنان آل ابی سفیان سخنرانی ها و خطابه های پر شور حضرت زینب ( علیهاالسلام )، در مجلس ابن زیاد و یزید، موجب گردید که زنان آل ابی سفیان از این واقعه متاثر شده ، مراسم نوحه سرایی و گریـه و شـیون برای امام حسین ( علیه السلام ) و یارانش بر پا دارند .
بـه گواه تاریخ کربلا و حادثه عظیم عاشورا، میتوان نتیجه گرفت هر گاه زنان جامعه آگاهانه از تواناییها و احساسـات پـاک و خـداجوی خـود تحـت مـدیریت عقـل بهـره گیرنـد، قـادر خواهنـد بـود شاهکارهایی خلق کنند که انسانهای پست دنیا طلب را تا ابد وامـدار تواناییهـا، رشـادتها، بصـیرت ژرف و خدابین خود قرار دهند و زمینـه سـعادت بشـریت را فـراهم سـازند؛ و البتـه بـروز چنـین بصیرت و رشادتهایی از موجودی که تا چند دهه قبل از حادثه کربلا در سرزمین حجاز حتـی حـق حیات نداشت ، بیانگر علم دقیق و عملکرد الهی بانوی دو عالم فاطمه زهرا سلام الله علیها و تربیت یافته ایشان زینب کبری سلام الله علیها است که چاره ای جز نفوذ در روح و جان زنان عصر خـود ندارد.