چکیده:
دانه های روغنی بعد از غلات به عنوان دومین منبع تامین انرژی در تغذیه انسان مطرح میباشند. در میان اجزای پنجگانه مواد غذایی، روغن و چربیها به دلیل تامین فشرده ترین منبع انرژی و ویتامین های محلول در چربی و ارزش غذایی بالایشان از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشند. در مطالعه حاضر تقاضای خانوار برای مهم ترین روغن های خوراکی شامل روغن زیتون ، سویا، ذرت و آفتابگردان در ایران در دوره زمانی ١٣٦٩-١٣٩١ بررسی گردید. همچنین اثرات رفاهی تغییرات میزان موجودی بازار آنها مبتنی بر مقدار، مورد ارزیابی قرار گرفته است . بدین منظور از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل معکوس درجه دوم (IQUAIDS) استفاده شده است . نتایج به دست آمده نشان داد که تمامی روغن های خوراکی دارای کشش خود مقداری منفی هستند و روغن های سویا و زیتون به ترتیب دارای بیشترین و کمترین کشش خود مقداری میباشند. در پایان ، میزان تغییرات رفاه ناشی از کاهش ١٠، ٢٥ و٥٠ درصدی موجودی بازار روغن آفتابگردان بیشترین تاثیر را بر روی رفاه خانوارها در میان سایر روغن ها دارد. بنابراین در میان روغن های موجود، روغن آفتابگردان از اهمیت بالایی در سبد خانوار برخوردار است .
خلاصه ماشینی:
سیستم تقاضای نسبتا ایده آل معکوس درجه دوم ، روغن های خوراکی، اثرات رفاهی، خانوارها، ایران ١- دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز.
همچنین اطلاع از نحوه واکنش مصرف کنندگان نسبت به تغییر قیمت هـا و درآمد و مطالعه پیرامون آن برای بسیاری از اهداف سیاسـتی از قبیـل سیاست های مربوط به افزایش عرضه ، تنظیم بازار، کاهش یا افـزایش یارانه ، بررسی رفاه مصرف کنندگان ، تامین امنیت غـذایی و سـلامت افراد جامعه مورد استفاده است .
در مطالعه حاضر برای بررسی واکنش قیمت انواع روغن های خوراکی نسبت به تغییر مقدار آنها از سیستم توابع تقاضای معکوس درجه دوم تقریبا ایده آل استفاده شد.
کلوناریس (٢٠١٤) یک سیستم تقاضای تقریبا ایده آل معکوس پویا 1- Almost Ideal Demand System 2- Inverse Quadratic Almost Ideal Demand System که به وسیله تکنیک های هم جمعی و مدل تصحیح خطا گسترش یافته است را به منظور بررسی کشش های خود مقداری ماهیهای صید شده در یونان استفاده نمود.
نتایج کشش های متقاطع این روغن نیز نشان دهنده ی آن است که افزایش ١ درصدی در مقدار روغن زیتون ، سویا و ذرت موجود در بازار به ترتیب ، باعث کاهش ٠/٠٢، ٠/٤٨ و ٠/٠١ درصدی قیمت روغن آفتابگردان میگردد و بالعکس .
کشش مقیاس نشان دهنده ی کاهش ٠/٤٣ درصدی قیمت روغن زیتون در اثر افزایش ١ درصدی کل روغن های موجود در بازار است .
از این رو بیشترین اثر بر افزایش هزینه های سالانه روغن هر خانوار مربوط به کاهش مقدار موجودی روغن آفتابگردان است .
Journal of Agricultural & Resource Economics, 17(2).