چکیده:
واقعه عاشور، حماسه ای بزرگ و بیبدیل در تاریخ بشر است و همـواره شـاعرانی از ملـت هـای مختلف به تبیین جنبه های گوناگون آن پرداخته و احساسات درونی خـود را بیـان کـرده انـد. از زمرة این شاعران در ادبیات عربی میتوان شریف رضی را نام برد و از بین شاعران فارسـیزبـان نیز میتوان به ادیب الممالک فراهانی اشاره کرد و از جمله شاعران ترکزبانی کـه بـه سـرودن اشعار عاشورایی همت گماشته اند، فضولی بغدادی اسـت . مقالـه حاضـر مـیکوشـد کـه نکـات مشترک نهفته در مراثی حسینی شریف رضی، ادیب الممالک و فضولی را با روشی توصیفی ـ تحلیلی مورد بحث و بررسی قراردهد. شاعران مورد نظر، با توجه به موقعیت و زنـدگیشـان در فرهنگ ها و دوره های مجزا از هم ، هر کدام با انگیزه هـای متفـاوت بـه بیـان مظلومیـت آن امـام بزرگوار در واقعه عاشورا پرداخته اند؛ بدین سان با وجود انگیزه های متفاوت برای بیان این سوز، وجود تشابهاتی هم در مضامین شان ملموس است ؛ مضـامین مشـترکی چـون : پـرداختن هـر سـه شاعر به قضیه کربلا، ذکر شهادت امام حسن (ع ) در کنار پرداختن بـه واقعـه عاشـورا، تشـنگی، گریه ، شهادت و آزردگی خاطر پیامبر(ص ) به خاطر واقعه کربلا از جمله این موارد است .
خلاصه ماشینی:
"پژوهش حاضر میکوشـد تـا بـا روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی تطبیقی ادبی واقعۀ عاشورا در آثار شـاعران مـذکور بپـردازد و در این راستا به سؤالات زیر پاسخ دهد: - ذکر سوگواری امام حسین (ع )، با چه مضامینی در اشعار رضی، ادیب الممالک و فضـولی تجلی یافته است ؟ - وجوه تشابه و تمایز مضامین مشترک این شاعران از لحاظ محتوایی کدامند؟ با وجود تنـوع زبـانی و فرهنگـی شـاعران مـورد نظـر، طبیعـی اسـت کـه شـاهد وجـود مشترکات مضمونی و محتوایی زیادی در اشعارشان باشیم ؛ مضامینی که نقطۀ مشترک بیشتر سوگواریسراییها، خصوصا سوگواری در حیطۀ ائمـه و امـام حسـین (ع ) اسـت ؛ مضـامینی مثل : تشنگی، مظلومیت و چگونگی شهادت که هریک از شاعران ، با هنـر و توانـایی خـاص خود به بیان آنها میپردازند.
در بیان شهادت امام حسین (ع ) و یارانش ، آنچه در اشعار هر سه شاعر نمـود دارد، بیـان ادبی این مضمون است ؛ رضی تیرخوردن امام را به در آغوش کشیده شدن توسط تیـر تعبیـر میکند و شهادت ایشان را به نحوی بیان میکند کـه مـرگ را در بـه شـهادت رسـاندن امـام ، همچون انسانی سرگردان و ناچار میداند؛ فضولی، اعضای امام (ع ) را مانند گلـی مـیدانـد که توسط دشمن پرپر شده و چراغ خاندانش به خاموشی گراییده است و ادیب الممالک نیز همان طور که ذکر شد، برای بیان ادبی شهادت امام حسین (ع )، چهرة ایشـان را بـه مـاه شـب چهارده و زخم های ایشان را به ستارگان آسمان تشبیه میکند."