چکیده:
در پی وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ١٩٧٩ منـافع حیـاتی طـولانی مـدت آمریکا در منطقه خاورمیانه با چالشـی جـدی مواجـه گردیـد. از همـین زمـان پروژه ی ایران هراسـی در محورهـای گونـاگون نظـامی ، سیاسـی ، اقتصـادی و به خصوص تبلیغاتی و رسانه ای در دستور کار کشورهای غربی و آمریکـا قـرار گرفت که در نهایت منجر به ایجاد واهمه از جمهوری اسـلامی ایـران در میـان کشورهای همسایه حاشیه خلیج فارس گردید. یکی از مهم ترین و پرنفـوذترین تاثیرات این هراس ایجاد شورای همکاری خلیج فارس متشکل از شش کشـور عربستان سعودی ، کویت ، بحرین ، قطر، امارات متحده عربی ، و عمان بود.سوال اصلی این پژوهش آن است که چه ارتباطی میان توسعه ی خریدهای تسلیحاتی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و پروژه ی ایران هراسـی وجـود دارد؟ فرضــیه ی ایــن نوشــتار آن اســت کــه القــای هــراس از ایــران بــرای به دست آوردن منافع اقتصادی بیشتر برای کشورهای غربـی و آمریکـا از طریـق فروش تسلیحات به کشورهای حاشیه خلیج فارس می باشد. نوشتار حاضـر بـر آن است تا با استفاده از رویکردی نوواقع گرایانه به عنوان چارچوب نظری ، و با به کارگیری روش توصیفی -تحلیلی بـه بررسـی تـاثیر ایـران هراسـی بـر سـیر صعودی خریدهای تسلیحاتی در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلـیج فارس بپردازد.
خلاصه ماشینی:
در سال های پس از پایان جنگ سرد با نظریات متعددی در رویکردهای گوناگون روابط بین الملل درباره ی به کارگیری تسلیحات نظامی و به طور کلی ساختار دفاعی مواجه هستیم ، اما مهم ترین نظریات مکتب واقع گرایی نوین را می توانیم در قالب دو جریان مسلط پدافنـد نگر و آفند نگر مورد بررسی قرار دهیم (متقی و ادهمیان ، ١٣٨٧: ١٩-٢٠) : ٤-١-١: واقع گرایی پدافند نگر «واقع گرایان پدافند نگر» معتقد هستند که دولت ها به صورت ابتدایی به سمت حداکثرسازی قدرت نظامی خود حرکت نمی کنند، بلکه زمانی که درمی یابند در صحنه ی نظام بین المللـی با انواع تهدیدها از سوی سایر بازیگران جامعه ی بین المللی مواجه هستند و امنیـت شـان بـا خطراتی جدی مواجه است نـاگزیر بـه سـمت تـوان مندسـازی تسـلیحاتی خـویش پـیش می روند(١٦ :١٩٩٥,Van Evera) تا بتوانند در مقابل تهدیداتی که از درون کشور یا از بیرون آن -از سوی سایر اعضای جامعه ی بین المللی - به آن ها هجوم می آورد بایسـتند و در برابـر آن تهدیدها از خودشان دفاع ک ند و اگر این تهدیدها وجود نداشت ، اساس هیچ دولتـی بـه سمت تولید و یا خرید ابزارهای نظامی حرکت نمی کرد و مجهز ساختن کشور به تسلیحات پیشرفته کاری بیهوده به حساب می آمد.
جدول ٧: مجموع فروش تسلیحاتی سه کشور آمریکا، انگلستان و فرانسه به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از ١٩٧٨ تا ١٩٨٢ برحسب میلیون دلار (برگرفته از ١٩٨٤-١٩٧٢ World Military Expenditures and Arms Transfers) امارات متحده عربی بحرین عربستان سعودی عمان قطر کویت آمریکا 20 10 3500 60 5 300 انگلستان 60 - 1900 460 310 150 فرانسه 380 40 1900 10 190 - دقت در آمارهای بیان شده در بالا فرضیه ی اصلی این پژوهش را مبنی بـر آنکـه ایـران هراسی پروژه ای با هدف بزرگ نشان دادن تهدید ایران بـرای همسـایگانش بـه خصـوص کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با هدف کسب منافع اقتصادی بیشـتر بـرای آمریکا و دیگر کشورهای غربی است را به تایید می رساند.