چکیده:
اختلال بیش فعالی کم توجهی (Attention Deficit-Hyperactivity Disorder) یا به اختصار ADHD بیماری شایعی است که بروز آن در مدارس ابتدایی بین 2 تا 20 درصد می باشد. مبتلایان، در بخش هایی از مغز که با توجه و تمرکز و تنظیم فعالیت های حرکتی مرتبط است، دچار نقص های جزیی اما مشکل زا هستند. مشکل اصلی مبتلایان، ناتوانی در تنظیم رفتار است که موجب بروز مشکلات عدیده در منزل، مدرسه و در ارتباط با همسالان می گردد. این اختلال در زمینه های اقتصادی، شغلی و شخصیتی آثار منفی قابل توجهی بر فرد و اجتماع می گذارد. برای درمان ADHD باید از ترکیب روش های دارویی و غیر دارویی بهره جست. رویکردهای شناختی رفتاری که آموزش والدین و آموزگاران را در بر می گیرد، بخش مهمی از درمان را تشکیل می دهد. این روش ها که شامل آموزش برای شناخت صحیح بیماری و آموزش روش های شناختی ـ رفتاری برای یاری و مدیریت این کودکان است، اثر بسزایی در افزایش کارایی آنها داشته است. با استفاده از مطالعات قبلی و توجه به عوامل فرهنگی از سال 1377، برنامه جامعی توسط بخش فوق تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان بیمارستان روزبه تدوین و اجرا شده است که در مقاله حاضر اصول درمان شناختی ـ رفتاری مزبور ذکر می گردد. بررسی اولیه درمان مزبور، موفقیت آن را تایید نموده است.
خلاصه ماشینی:
"موارد زیر مروری بر اصول نظری و برنامهء درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری است که در بخش کودک و نوجوان بیمارستان روزبه به والدین کودکان ADHD آموزش داده میشود: 1-واکنشهای فوری:در کودکان طبیعی میتوان رفتارهای مثبت را گاه به گاه تشویق نمود و انتظار داشت که این روش موجب تقویت و تثبیت رفتارهای مطلوب در آنها شود؛ولی کودکان ADHD برای تقویت رفتارهای مناسب،نیاز به تشویقهای بیشتر و سریعتر دارند.
2-واکنشهای مکرر:در کودکان ADHD لازم است در مقابل هر رفتار مورد نظر(مثبت یا منفی)واکنش نشان داده شود.
5-تشویق بیش از تنبیه اهمیت دارد:تنبیه از روشهای شایع والدین برای اصلاح رفتارهای منفی کودکان است؛در حالی که برای اصلاح رفتار کودک باید تشویق را بر تنبیه مقدم نمود.
برای ممانعت از چنین وضعی بهتر است نکات زیر رعایت شود: الف-والدین همواره باید به یاد داشته باشند که بزرگ تر و والد هستند و اگر قرار است کسی خود را کنترل نماید،آنها هستند.
برای رفع این مشکل میتوان از راه حلهای زیر استفاده نمود: الف-حجم تکالیف براساس میزان توانایی کودک تنظیم شود.
برای این امر میتوان از ابزارهای زیر کمک گرفت: الف-وسایل کمک آموزشی؛ ب-وسایل خود آموز مانند کتابها و نرم افزارهای کامپیوتری؛ ج-مشارکت دادن بچهها در تدریس و واگذاری بخشی از آموزش به آنان؛ د-تأکید بر نحوه حل مسأله و نه رسیدن به پاسخ نهایی؛ ه-استفاده از زنگهای تفریح متعدد حتی در حد استراحت در کلاس؛ و-بها ندادن به پاسخهای ناگهانی و بدون تفکر حتی اگر صحیح باشد(کلی و مککلین،1995)."