چکیده:
مشارکت دینی مهم ترین رکن تشکیل دهنده سرمایه ی اجتماعی و یکی از مفاهیم کلیدی جامعه شناسی دین است. مشارکت دینی در کشور ایران که اکثریت مسلمان و شیعه هستند امری بسیار مطلوب و ارزشمند می باشد و آیه های قرآن بر آن تاکید فراوان دارد. ولی با وجود سفارش های زیاد دین مبین اسلام در دهه های اخیر تحقیق های انجام شده درکشور و احساس های عمومی افراد جامعه نشانگر آن است که مشارکت دینی مردم ایران در مقایسه با اوایل انقلاب کاسته شده است و این کاهش در قشر جوان بیشتر از اقشار دیگر جامعه مشاهده می شود. این سوال در ذهن محقق به وجود می آید که چرا با وجود این که جوانان ما از زمان کودکی با مشارکت دینی، آشنا می شوند و در مراکز آموزش و پرورش، رسانه های ارتباط جمعی و خانواده این امر مورد توجه قرار می گیرد؛ باز هم جوانان ما آن چنان که باید به بعضی از اشکال مشارکت دینی اهمیت نمی دهند و پایبندی جوانان در عمل به مشارکت دینی در حد مورد انتظار نیست. لذا هدف از انجام این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت دینی جوانان بخصوص دانشجویان دانشگاه بیرجند می باشد. روش این پژوهش، کمی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه بیرجند در سال تحصیلی 95- 94 است، که تعداد آنها 9564 نفر می باشد؛ از بین این جامعه آماری موجود برطبق فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 312 نفر با شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی متناسب انتخاب شده است. همچنین با به کارگیری ضریب همبستگی اسپیرمن، کی دو، رگرسیون چند گانه به روش Enter و روش تحلیل مسیر، روابط بین متغیرها ارزیابی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متغیر ملاک یعنی مشارکت دینی با متغیرهای ارزش های دینی، استفاده از رسانه های جمعی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده و اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری دارد. همچنین تحلیل چندمتغیری نشان می دهد که متغیرهای ارزش های دینی، اعتماد اجتماعی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده و استفاده از رسانه های جمعی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر متغیر ملاک دارند. نتایج این پژوهش هم سو با نظریه های پاتنام، اینگلهارت و نوریس است.
Religious participation is the most important constituent of social capital and one of the key concepts of religion sociology. In Iran whose majority of population are Muslims and Shiita، religious participation is very desirable and worthwhile and Quranic verses emphasize it too. But despite Islamic orders، research and public sentiment indicate that religious participation of Iranian people has reduced in recent decades in contrary to early years of Iran Revolution، and this can be seen more in young people than other parts of society. This question arises in the mind of the investigator: why، despite the fact that our youth become familiar with religious participation from childhood and it is considered in educational centers، mass media and family، do they not care about some forms of religious participation، and their adherence to religious participation is not as expected? Therefore، the aim of this study is to investigate the social factors influencing religious participation of the youth، especially students of Birjand University. The method of research is quantitative and the instrument of data collection is a researcher-developed questionnaire. Statistical population of this study consist of the students of Birjand University in the academic year of 94-95. This population includes 9564 people from which a sample of 312 people، according to Cochran formula and using a proportionate stratified random sampling، was selected. The proposed relationships between variables were examined by using the analytical methods of correlation coefficient of Spearman، Chi- square، Multiple regression )Enter method( and path analysis. The results show that the dependent variable، which is religious participation، has a significant relationship with religious values variable، using the mass media variable، social-economic status of the family variable، social trust variable and type of school variable. Also، the multivariate analysis shows that the variables of religious values، social trust، socialeconomic status of the family and using the mass media have the greatest effect on the dependent variable. The results of this study are similar to the views of Inglehart، Norris and Putnam.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده نشان می دهد که متغیر ملاک یعنی مشارکت دینی با متغیرهای ارزش های دینی ، استفاده از رسانه های جمعی ، پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده و اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری دارد.
به طورکلی مشارکت دینی ، به عنوان یکی از انواع مهم مشارکت و یکی از ابعاد اجتماعی دینداری به حساب می آید که عابرت است از حوضر و ماشرکت افراد در مراسم و مناسک دینی جمعی و سهیم شدن در برخی از هزینه های این مراسم و مناسک دینی می باشد که به صورت داوطلبانه و آگاهانه در مکان هایی هم چون هیأت های مذهبی ، مساجد و منازل انجام می گیرد (غفاری و نیک بین صداقتی ، ١٣٩١: ٩١).
تعریف متغیر پیش بین : در این تحقیق متغیرهای پیش بین شامل : پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده ، اعتماد اجتماعی ، استفاده از رسانه های جمعی و ارزش های دینی می باشد که به ترتیب تعریف هر یک در ذیل آمده است : پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده : پایگاه اجتماعی که یکی از مفاهیم اساسی جامعه شناسی محسوب می شود عبارت است از: موقعیت اجتماعی فرد در یک گروه ، یا مرتبه اجتماعی او در یک گروه در مقایسه با دیگر گروه ها (ربانی و طاهری ، ١٣٨٧: ٣).
جدول ٢ نتایج بررسی رابطه بین استفاده دانشجویان از رسانه های جمعی و مشارکت دینی آنان را نشان می دهد.
در زمینه ی تأیید فرض وجود رابطه بین استفاده از رسانه های جمعی و مشارکت دینی دانشجویان ، می توان گفت که این نتیجه غیرمنطبق با نظریه پاتنام است .