چکیده:
داستان های شاهنامه – اثر ملی و حماسی ارزش مند ایران - بویژه در بخش های اسطوره ای و پهلوانی دارای معانی عمیق و شگرف است. یکی از زمینه هایی که می تواند بستری مناسب برای پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایجی سودمند بدست دهد، بستر نقد و تحلیل شخصیت های شاهنامه است. شخصیت هایی که در شاهنامه نقش آفرینی می کنند، هر کدام می تواند نماد بشر امروزی باشد. تحلیل و نقد کردارها و رفتارهای آنان در روند داستان ها همه به نوعی مشکلات و گرفتاری های انسان امروزی را بتصویر کشیده، که هر روزه با آن ها دست بگریبان است. پژوهش حاضر بر آنست که اختلال شخصیت مرزی را در شخصیت سودابه - نامادری سیاوش و همسر کیکاووس -مورد نقد و تحلیل قرار دهد. در ابتدا ضروری است مقدمه ای پیرامون شخصیت، اختلال شخصیت و ویژگی های شخصیت مرزی بیان شود و سپس صفات و کردارهای سودابه با شخصیت های مرزی مطابقت داده شود.
از ملاک هایی که برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی در کتاب DSM-IV آمده، سودابه با پنج مورد هم خوانی دارد که عبارت است از: کوشش های مهارگسسته برای اجتناب از طرد یا رهاشدگی واقعی یا خیالی، تکان شوری، حرکات بیان گر تهدید و خود آسیب زنی مکرر، روابط بی ثبات و شدید و انتقام جویی. البته سودابه جز این ملاک ها، ویژگی هایی چون دروغ گویی، مکر و حیله، تهمت زدن و پلیدی نیز دارد که همه این کردارها به دنبال تغییری است که در خودانگاره او رخ داده است.
Shahnameh the invaluable national epic of Iran especially in its mythic and heroic sections contain stories with in depth meanings. One of the useful areas of research is to analyze and criticize Shahnameh’s characters each of whom can each represent today’s man. The analysis and criticism of their deeds and behaviors throughout the stories in a way portray the dilemmas and problems that today’s man is grappled with everyday. The present article aims to analyze and criticize border line personality disorder in Sudabeh، Syavashe’s stepmother and KayKavus’s wife. At first it is necessary to give and introduction regarding personality and its disorder and characteristics of border line personality، and then Sudabeh’s qualities and her deeds are checked against those with personality disorder. Of the criteria for diagnosis of border line personality disorder mentioned in DSM-IV book Sudabeh’s character corresponds with five characteristics such as reckless attempts to avoid abandonment real or imaginary، anxiety، actions aimed at threatening، repeated self-mutilation، intense and unstable relationships، and vengeance. Apart from these attributes، traits such as telling lies، wile and guile، insult، and wickedness are clearly seen in her behavior all in search of a change taken place in her self portrait.
خلاصه ماشینی:
همين امر نگارنده را بر اين داشت کـه بـا نگاهي تازه و متفاوت ، سودابه ، دخت شاه هاماوران را که يکي از شخصيّت هاي تأثير گذار در داستان سياوش است ، مورد تحليل و نقد روان شناختي قرار دهد.
(ريتا، ١٣٩٠: ٤٩-٥١) مباحث ارائه شدۀ هر کدام ، با رويکرد خـاص خـود، سـعي در شـناخت انسـان و شناسايي و پيش بيني رفتار او دارد و هر يک از شخصيّت هـا در چـارچوب الگـوي خـود تعريفي ارائه داده است که باعث شده بدست دادن تعريفي جامع و يگانه که مـورد اتفـاق نظر تمام روان شناسان و متخصصان اين حوزه باشد، غير ممکـن شـود.
(استوارت ، ١٣٨٦: ٣٢٠) رويکردهــاي روان پويشــي بــرخلاف رويکردهــاي انســان گــرا کــه بــا ديــدي خوش بينانه تر، بيش تر انسان هاي سالم را محور و مرکز مطالعـات و تحقيقـات خـود قـرار داده است ، در بررسيهاي خود بـه انسـان ناسـالم و انـواع اخـتلالات و نابهنجـاريهـاي شخصيّت انسان توجّه داشته و بر آن بوده تا با شـناخت و طبقـه بنـدي انـواع اخـتلالات رواني به شناخت بيش تر و درمان اين موارد بپردازد.
» (مسکوب ، ١٣٧٥: ٥١) نشانه هاي اختلال شخصيت مرزي در سودابه ١- روابط بيثبات و شديد يکي از ويژگيهاي افراد با شخصيّت مرزي، اين است که روابطـي بـيثبـات و شـديد دارند، به گونه اي که «ممکن است در ملاقات هاي اول يا دوم ، حاميان بالقوه يـا دل دادگـاني را به صورت ايده آل در ذهن خود مجسم کنند.