چکیده:
مقاله مذکور در پاسخ به این سوال که الگوی مطلوب سیاست گذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه خبرگان و سیاست گذاران این حوزه چیست، نگاشته شده است؛ در این راستا تلاش شده تا با بهره گیری از تجربیات و دیدگاه های خبرگان- مسئولان و صاحب نظران در حیطه مسجد- جایگاه و نقش حکومت پیرامون حوزه مسجد در جمهوری اسلامی ایران احصا شود. در همین راستا محقق با استفاده از روش تحلیل مضمون طی 34 مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان مذکور در سه مرحله کدگذاری توصیفی، کدگذاری تفسیری و یکپارچه ساز به مختصات سیاست گذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. نتایج پژوهش نیز به شبکه مضامین مستخرج از دیدگاه خبرگان شامل «دیدگاه نظری دخالت حکومت درحوزه مسجد»، «رویکردهای دخالت حکومت در حوزه مسجد» و «حکومت و سازمان های فرهنگی مرتبط با حوزه مسجد» می پردازد. بر اساس یافته های پژوهش بر مبنای «دیدگاه نظری دخالت حکومت در حوزه مسجد» پیشنهاد می شود که سیاست گذاری و خطوط کلی مساجد ذیل یک سازمان، نهاد یا شورای سیاست گذاری به نام مسجد ذیل ولی فقیه و رهبری صورت پذیرد که بر این اساس وظایف و نقش های متنوع و متعدد دستگاه های فرهنگی مذکور -مرتبط با مساجد- مشخص شود. همچنین در همین راستا نیز اداره و برنامه ریزی مساجد در سطح اجرایی و عملیاتی به صورت کاملا غیرمتمرکز و با مشارکت کامل مردمی انجام شود. در مورد «رویکردهای دخالت حکومت در حوزه مسجد» نتایج پژوهش حاکی از آن است که حکومت می بایست ترکیبی از رویکردهای حمایتی، ضمانتی، نظارتی و اقتضایی را مد نظر خود قرار دهد و بر اساس هر یک از رویکردهای مذکور اقداماتی را در عرصه مساجد انجام دهد.
The article is to respond to the question about the desirable cultural policy making in regard to mosque in the I.R. of Iran from the viewpoint of experts. The task is to utilize experts' and officials' experience to determine the status and role of the government vis-à-vis mosque in the country. To this end، by using content analysis method and after 34 semi-structured interviews with the experts at three levels of descriptive، analytical and integrative coding، the characteristics of the required policy making have been obtained. The results indicate extracted themes from the experts' views as follows: "theoretical view of government's interference in mosque"، "approaches to the government's interference in mosque "، and "government and cultural organizations related to mosque". As for the first view، the research suggests that policy making should be done under a single organization، institution or council called mosque and this under the supervision of the Supreme Leader، thus determining various roles and duties of related cultural centers. Besides، the administration of mosques should be decentralized and carried out by people's complete participation. As for the second above-mentioned view the results indicate that the government must consider a combination of supporting، supervisory، occasional and guaranteeing approaches and act according to each of the approaches.
خلاصه ماشینی:
بر اساس یافته های پژوهش بر مبنای «دیدگاه نظری دخالت حکومت در حوزه مسجد» پیشنهاد میشود که سیاست گذاری و خطوط کلی مساجد ذیل یک سازمان ، نهاد یا شورای سیاست گذاری به نام مسجد ذیل ولیفقیه و رهبری صورت پذیرد که بر این اساس وظایف و نقش های متنوع و متعدد دستگاه های فرهنگی مذکور - مرتبط با مساجد- مشخص شود.
با توجه به مطالب فوق در این مقاله محقق در پاسخ به این سؤال که الگوی مطلوب سیاست گذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه خبرگان و سیاست گذاران این حوزه چیست ؟ تلاش نموده با توجه به رویکرد سیاست گذاری فرهنگی، ابتدا با طیف وسیعی از خبرگان که همگی از مسئولان و صاحب نظران در حوزه مسجد (شامل اساتید دانشگاه ، روسا و مدیران اجرایی سازمان های مرتبط با حوزه مسجد) بودند به مصاحبه بپردازد و دیدگاه آن ها نسبت به جایگاه و نقش حکومت در حوزه مسجد را احصا نماید و در ادامه داده های حاصل از مصاحبه های انجام شده را با 1 بهره گیری از سازوکار تحلیل مضمون در سه مرحله شامل کدگذاری توصیفی ، کدگذاری تفسیری ٢ و کدگذاری یکپارچه ٣ساز مورد تحلیل قرار دهد.
اگرچه این طرز تلقی عمدتا در نظام های لائیک که از نوعی رویکرد مبتنی بر تعارض در امور فرهنگی ١٩ پیروی میکنند مشاهده میشود، اما در مقام عمل در یک دولت فرهنگی نیز میتوان وضعیتی را متصور شد که در آن مجموعه سیاست گذاری و اقدامات در بخش حاکمیتی و تصدیگری منجر به افول فرهنگی در سطح جامعه ، تضعیف نهادهای فرهنگی و عقیم ماندن اقدامات خودجوش مردمی در این زمینه ها میگردد (حسینی، ١٣٨٤، صص ٧٠-٧٣).