چکیده:
شرایط جدید جهانی، نقش رسانه ها را متفاوت از گذشته به پیش می برد. این شرایط، باعث پیدایش فرآیندهای جدیدی در نحوه عرضه دین و نوع دین داری از طریق رسانه ها شده و در نهایت منجر به پیدایش بازنمودی از دین با خصلت ها و ویژگی های رسانه ای گردیده است. این پدیده که از آن به رسانه ای شدن دین تعبیر می شود، فرآیندی پیچیده، تدریجی، غیراختیاری، غیرقابل پیش بینی و غیرقابل اندازه گیری است.
با توجه به ویژگی های رسانه ای شدن، این فرآیند، تاثیرات عمیقی را در نوع تلقی از دین پدید آورده و در نهایت انگاره جدیدی از دین را پیش رو می گذارد. در این مقاله سعی بر این است تا ضمن بررسی و تبیین این فرآیند، تاثیرات ایجادشده بر دین را بر شمرده و در نهایت تاثیرات آن بر شکل دین داری عرضه شده از رسانه روشن شود؛ هرچند به نظر می رسد وضعیت دین اسلام تا حدودی متفاوت از سایر ادیان است.
The new world circumstances have given a new orientation to media roles. These have resulted in new ways of portraying religion and religiosity in the media، ultimately leading to the emergence of a religious representation with media characteristics. This phenomenon، which is usually referred to as the mediatization of religion، is a complex، gradual، non-arbitrary، unpredictable، and incalculable process. Concerning the mediatization characteristics، this process has given rise to considerable impact on one''s understanding of religion، which can in turn produce a new image of that. The article، therefore، tries to enumerate these influences and their impact on type of religiosity offered by the media. Though in a final analysis it seems Islam stands out among others and keeps its own status.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نحوه همکاری دین و رسانه ، رسانه ها قادرند به کمک آموزه های دینی چارچوب های خاصی را برای زندگی امروزی پدید آورند و به اصطلاح ارائه گر سبک زندگی ٢٥ خاصی برای جامعه شوند و به همین دلیل میتوان به قول بوردیو٢٦ از نوعی سبک زندگی دینی سخن به میان آورد که از محتوای دینی بهره میگیرد (p١٢ ,١٩٩١ ,Bourdieu) و در هر حال نباید تأثیرات رسانه ای شدن دین را در پیش رو قرار دادن سبک های خاص زندگی و ایجاد زیست جهان های متفاوت از نظر دور داشت .
اگر بخواهیم فرایند رسانه ای شدن را به طور اختصار بیان کنیم باید گفت با وساطت فناوری رسانه ای مفاهیم الهیات سنتی معنای جدیدی پیدا میکند و یک زبان دینی جدید برای بحث و گفتگو درباره خداوند خلق میشود و به تبع آن یک فرهنگ دینی که حاوی سنت ها، ارزش ها و هنجارها و باورهای جدیدی از خداوند است ، بروز مییابد (١٤٣.
درهرحال ، اگرچه بنا بر نظریه بازنمایی رسانه ای شدن ممکن است حتی به قلب ماهیت دین منجر شود، اما نظر به نموداری بودن معرفت دینی و البته وجود دین اصیل و ثابت ، باید فرآیند رسانه ای شدن دین را در جهت تبلیغ دین هدایت نمود و البته در هر حال نباید فراموش کرد که ابزارهای جدید رسانه ای همان طور که فرصت هایی را برای دین ایجاد میکند، ممکن است تهدیدهایی را برای آن نیز به دنبال داشته باشد.
اگر چه تغییرات جدید در حوزه دین و رسانه تا حدود زیادی در مورد همه ادیان یکسان است ، اما برخی ویژگیهای دین اسلام و به ویژه مذهب تشیع باعث میشود که در جامعه اسلامی این تأثیرات متفاوت از سایر ادیان باشد.