چکیده:
آیین فتوت شیوه ای بوده که اصحاب صنایع و هنرها در فرهنگ دیرینه ایرانی اسلامی این مرزوبوم از آن برای سلوک در طریق حق و تربیت شاگردان و هنروران استفاده می کرده اند. این شیوه که با آیین های مشابهی در ژاپن، اروپای قرون وسطا و هند قابل تطبیق است سبب خلق آثار برجسته هنری و تربیت هنرمندانی بزرگ شده است. در این مقاله، تلاش شده است تا ضمن بررسی و نگاهی به اصول و شیوه های سلوک در این حلقه ها و گروه ها، به تاثیر آن در خلق هنری و تعالی صنایع مذکور پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
(کربن ، ١٣٨٢: ٦) این رویه سبب شد تا در این دوران ، مشاغل و حرفه های عادی مردم با پیونـد یافتن با وجوه باطنی ادیان و تلاش برای کشف اسرار و معارف آسمانی جلـوه ای دیگر یابد و صنعتگران اصول عرفانی و رموز معنوی را در هنر خویش به گونه ای به کاربردند که مرز میان تخصص حرفه ای و شغلی صنعتکار (هنرمند) با تجلیـات عرفانی او که حاصل ریاضت ها و تراوشات درونی او بود جدا نشدنی باشد.
هنرمند از رهگذر آیینی که با نور حقیقت محمدیه روشن شده است اهلیت رؤیت جمال حق را مییابد و جان او شایستۀ پذیرش امانت حق میشود، تـا آن را به صورت اثر هنری به مردم ارائه کند، چراکه وی با تزکیۀ نفس مطابق شریعت و با سلوک در مسیر طریقت به ارتقای وجود خود برای درک حقیقـت رسـیده و به خلق هنر نایل شده است .
بنابراین ، جایگاه اسـتاد نسـبت بـه شـاگرد جایگاه ولایت و وجودی است که همواره شاگرد باید او را بر خود مقدم بدارد و به هیچ روی در مقام سرتافتن از اوامر او برنیاید و تلاش کنـد تـا بـا راهنمـایی و تحت نظارت او ـ چه در محیط کارگاه و چـه در خـارج آن و حتـی در زنـدگی شخصی خویش ـ مسیر طریقت را به کمال بپیماید، چنان که در فتـوت نامـه هـا و آیین ذن حتی طریقۀ نشستن شاگردان نسبت به استاد، طرز پاسخ گفـتن و مـوارد بسیاری از این دست مکتوب شـده اسـت .