چکیده:
تأمین مالی هواپیما به یکی از چالشبرانگیزترین موضوعات صنعت هوانوردی و حقوق هوایی تبدیلشده است. کافی نبودن اعتبار شرکتهای هواپیمایی برای اجرای تعهدات قراردادی خود، ناتوانی از ارائه تضمینهای مناسب به تأمینکنندگان مالی و خطرات سیاسی و اقتصادی برخی کشورها، سبب شده تأمین مالی هواپیما با شرایط دشوار و هزینه گزاف انجام شود. طبیعی است چنین وضعیتی با توجه به گرانی هواپیما درنهایت به زیان تولیدکنندگان هواپیما که عمدتا در کشورهای اروپایی (ایرباس) و ایالاتمتحده (بوئینگ) متمرکز هستند تمام میشود؛ جهت حل این مشکل، «اعتبار صادرات» بهعنوان یک شیوه تأمین مالی هواپیما مورد پشتیبانی دولتهای متبوع تولیدکنندگان هواپیما قرارگرفته، لیکن با توجه به اینکه چنین حمایتی میتوانسته با قواعد رقابت آزاد و منصفانهی این بازار در تضاد افتد یا جلوه سوبسید به خود گیرد، با توافقات فیمابین و وضع مقررات مختلف از سوی دولتهای یادشده با حدود و قیود قراردادی گوناگون مواجه شده است. ازاینرو، تأمین مالی هواپیما از طریق اعتبار صادرات ضوابط حقوقی ویژهای یافته که پس از معرفی اجمالی اعتبار صادرات در این نوشتار، ارکان و شرایط قراردادی اعتبار صادرات هواپیما مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفته است.
خلاصه ماشینی:
طبيعـي اسـت چنين وضعيتي با توجه به گراني هواپيما درنهايـت بـه زيـان توليدکننـدگان هواپيمـا کـه عمـدتا در کشورهاي اروپايي (ايرباس) و ايالاتمتحده (بوئينگ ) متمرکز هستند تمام ميشود؛ جهت حل اين مشکل ، «اعتبار صادرات» به عنوان يک شيوه تأمين مالي هواپيما مـورد پشـتيباني دولـت هـاي متبـوع توليدکنندگان هواپيما قرارگرفته ، ليکن با توجه به اينکه چنين حمايتي ميتوانسته بـا قواعـد رقابـت آزاد و منصفانه ي اين بازار در تضاد افتد يا جلوه سوبسيد به خود گيرد، با توافقات فيمابين و وضع مقررات مختلف از سوي دولت هاي يادشده با حدود و قيود قراردادي گوناگون مواجه شده اسـت .
در زمـره مهـم تـرين ايـن مقـررات، «ترتيبات اعتبار صادرات رسـما حمايـت شـده» مصـوب سـازمان توسـعه و همکـاري اقتصـادي و ضميمه سوم آن با عنوان «موافقت نامه بخشي اعتبـار صـادرات هواپيماهـاي کشـوري» اسـت کـه هرچند به منظور نظام بخشي به روابـط اقتصـادي ميـان کشـورهاي متبـوع توليدکننـدگان هواپيمـا وضع شده، اما ازآنجاکه قراردادهاي اعتبار صـادرات بـا رعايـت ايـن مقـررات و مبتنـي بـر آنهـا منعقد ميشوند؛ درنتيجه پايبندي شرکت هاي هواپيمـايي متقاضـي را هـم بـه دنبـال دارد.
به اين صورت، شرکت هاي هواپيمايي تابع کشورهاي توليدکننده هواپيما از بهـرهمنـدي از اعتبار صادرات هواپيما محروم هسـتند، هرچنـد در ماهيـت وجـوهره ايـن نـوع تـأمين مـالي هـم صادرات هواپيما بـه کشـوري خـارجي نهفتـه اسـت وهمـين از وضـع قاعـده کشـور خـانگي در قسمتي که مربوط به همان کشور است کفايت ميکرد، امـا بـر اسـاس ايـن توافـق شـرکت هـاي هواپيمايي ديگر کشورهاي عضو موافقت نامـه بخشـي نيـز از دريافـت اعتبـار صـادرات از ديگـر کشور عضو محروم هستند.