چکیده:
فرهنگ و ادبیات آیینی ایران ریشه در اعتقادات دینی و پیوند عمیق عاطفی با معصومین، بهخصوص امام رضا (ع)، دارد و از این آبشخورهای ارزشمند و متعالی بهرهمند شده است. تحلیل و تبیین آیینهای نمادین و ادبیات آیینی رضوی عامه، علاوهبر تبیین پیوندهای آن با فرهنگ رضوی و شخصیت امام رضا (ع)، معتقدات و باورهای ما را نیز غنا و گسترش میدهد. آیینهای نمادین و ادبیات عامۀ رضوی و کارکرد و برآیند آن، مانند توسلجویی، هویتبخشی، انسجامیابی، همبستگی، کاستن از روزمرگی، ایجاد امید و شادی در میان نسل معاصر از نظر مؤلفههای تربیتی و ایجاد خودباوری بسیار مهم است؛ زیرا این کارکردها و آثار آن در تعمیم درک بهتر آموزههای دینی و گسترش آن در میان نسلهای جوان، نقش ویژهای را ایفا میکنند. این پژوهش برخی آیینهای نمادین رضوی ازجمله چاووشیخوانی، نصب علم، بستن شال و روسری، نذورات، جاسبزی، سوغاتیهای زیارتی، دخیلبستن به پنجره فولاد، آبنوشی از سقاخانۀ اسماعیل طلایی، گنبدنمای رضوی و مژدگانی، و نیز ادبیات آیینی رضوی عامه مانند لالایی، مولودیخوانی، نوحهخوانی، کارآوا و ماشیننگارههای مردمی را که متأثر از فرهنگ رضوی هستند، با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی و تبیین میکند و نشان میدهد که شخصیت امام رضا(ع) با ویژگیهای برجستهای در فرهنگ و ادبیات عامة ایرانی متجلی شده و آن را آیینی کرده است.
Iranian culture and literature originate from religious beliefs that deeply connect with Iranian people’s emotions toward innocent fellows especially Imam Reza as well as Iranian culture and folklore literature. The analysis of symbolic customs and Imam Reza’s literature custom in parallel with his personality enrich our beliefs. The symbolic customs and Razavi folklore literature result in; following، identification، coherence، cohesion، decrease in the extent of routine life، the production of hope and happiness in the contemporary age due to educational factors as well as self-confidence، because these factors play an important role in the young ages .This essay is based on context analysis، it examines the symbolic customs including heroic poems to set up flag، to tie scarf، oblation، setting off، souvenir besides folklore literature which includes Lullaby، premium، mourning، sound، people’s tools which are influenced by Razavi culture. It has shown Imam Reza’s personality، his well-known features in Iranian culture and folklore literature.
خلاصه ماشینی:
"این پژوهش برخی آیین های نمادین رضوی ازجمله چاووشیخوانی، نصب علم ، بستن شال و روسری، نذورات ، جاسبزی، سوغاتیهای زیارتی، دخیل بستن به پنجره فولاد، آب نوشی از سقاخانۀ اسماعیل طلایی، گنبدنمای رضوی و مژدگانی، و نیز ادبیات آیینی رضوی عامه مانند لالایی، مولودیخوانی، نوحه خوانی، کارآوا و ماشین نگاره های مردمی را که متأثر از فرهنگ رضوی هستند، با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی و تبیین میکند و نشان میدهد که شخصیت امام رضا(ع ) با ویژگیهای برجسته ای در فرهنگ و ادبیات عامۀ ایرانی متجلی شده و آن را آیینی کرده است .
بنابراین ، پژوهش حاضر برخی (ع ) آیین های نمادین و ادب آیینی عامۀ معاصر را با موضوع سیره و سیمای امام رضا به روش توصیفی- تحلیلی (تحلیل محتوا) بررسی میکند تا به این پرسش که سیره و سیمای امام رضا(ع ) چگونه در فرهنگ و ادبیات آیینی عامه در عصر حاضر بازتاب یافته است ؟ پاسخی درخور دهد.
برخی آیین های نمادین رضوی ازجمله چاووشیخوانی، نصب علم ، بستن شال به گردن در مردان و بستن شال و روسری سفید از روی چادر برای بانوان ، دعوت از خویشان و آشنایان ، آیین های ویژة بارگاه رضوی، آیین های جاسبزی، آیین سوغاتیهای زیارتی، آجیل مشکل گشا و نذورات ، دخیل بستن به پنجره فولاد، آب نوشی از سقاخانۀ (ع ) اسماعیل طلایی، دیدن گنبدنمای رضوی و مژدگانی آن در آیین های زیارت امام رضا انجام شده و در فرهنگ عامۀ معاصر نیز تجلی یافته است ."