چکیده:
پیشینه بیماری سل به عنوان یک بیماری مرگبار در جهان، به دوره باستان برمی گردد. در تمدن های کهن، سل یک ناخوشی شناخته شده بوده است. نمونه آن، قانون حمورابی مربوط به تمدن میان رودان (بین النهرین) است، که به بیش از دو هزار پیش از میلاد بازمی گردد. درگذشته، پزشکان نامی مانند بقراط، جالینوس، رازی، ابن سینا و اطبای هند، چین و مصر در نوشته های پزشکی خود، سیمای بالینی سل را ترسیم کرده اند. با این همه، عامل عفونی بیماری سل، تا دهه های پایانی سده نوزدهم میلادی که «روبرت کخ»، باسیل سل را کشف کرد، همچنان ناشناخته مانده بود. در پی آن، تهیه واکسن ب.ث.ژ، ابداع آزمون تشخیصی مانتو و سپس پیدایش داروهای ضد سل، سبب مهار بیشتر این بیماری شده است، اما برخلاف این پیشرفت ها، همانند بیماری آبله ریشه کن نشده و بیماری سل به ویژه، در کشورهای در حال گسترش، هنوز ادامه یافته است. دو دشواری کنونی برای مهار آن، مقاومت باسیل سل به داروهای رایج و بروز این بیماری در مبتلایان به عفونت اچ.آی. وی (ویروس مولد ایدز) است. آنچه در این نوشتار آمده، تاریخچه مختصر سل در جهان و ایران، با تاکید بر رویدادهایی است که در مبارزه با آن، در سده های نوزدهم و بیستم میلادی رخ داده است.
خلاصه ماشینی:
تصویر ابن سینا اثر استاد زنده یاد ابوالحسن صدیقی ، نقاش و مجسمه ساز معاصر ایران مبارزه جهانی علیه سل در سده های نوزدهم و بیستم برخلاف تلاش های گوناگونی که در زمینه مبارزه با بیماری سل از گذشته های دور انجام شده بود، اما این تلاش ها تا سدة نوزدهم میلادی چندان موفقیت آمیز نبوده است .
)، متخصص بیماری های ریوی دانش آموختة اروپا بوده (شکل ٩) که بخش عمدة تحصیلاتش را در فرانسه گذرانده بود و در تأسیس و گسترش «آسایشگاه مسلولین شاه آباد» در تهران ، در سال ١٣١٥ش .
دکتر انورشکی (تصویر برگرفته از کتاب دکتـر عبـاسی دزفولی و همکاران ) از کتاب دکتر عباسی دزفولی و همـکاران ) مبارزة سازمان یافته علیه بیماری سل در ایران حدود ٨٨ سال پیش آغاز شده است .
تا پایان عمر دکتر ضیا ظریفی عضو «اتحادیه بین المللی مبارزه با سل و بیماری های ریوی پاریس »٢٥ بوده و مدت ده سال ، در شورای نویسندگان مجله اتحادیة مزبور عضویت داشته است .
افزون بر این ، ایشان عضو «کمیتة ملی مبارزه با سل در ایران » بوده و به دلیل تجربه و دانش در زمینه بیماری های عفونی به ویژه سل ، سال ها سمت مشاور سازمان جهانی بهداشت را برعهده داشته است .
هم اکنون «مرکز آموزشی پژوهشی و درمانی سل و بیماری های ریوی دکتر مسیح دانشوری » وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، از مراکز اصلی مبارزه با سل در ایران است .