چکیده:
پــس از مــرگ ابوســعید(٧١٦-٧٣٦ ق)، آخــرین ایلخــان بــزرگ مغــول ، سربداران (٧٣٧-٧٨٣ ق) از میان قیام های تاثیرگذار گروه های محلـی ، موفـق بـه تشکیل حکومت گردیدند که با توجه به شـرایط پـیش رو، در دوره هـای مختلـف حکومتشان سیاست مذهبی متفاوتی در پیش گرفتند. این پـژوهش بـا اسـتفاده از نشانه شناسی سکه ها تلاش دارد بدین پرسش پاسخ دهد که سـیر تطـور سیاسـت مذهبی سربداران چگونه بوده است ؟ نتایج حاصل از ایـن پـژوهش حـاکی از آن است که در سال های آغازین ، سکه های شاهان مغولی خراسان به نـشانه پـذیرش استیلای دولت ایلخانی در قلمرو سربداران رایج بوده و در دوره ی دوم ؛ سربداران سکه های بی نام به طراز اهل تسنن ضرب کردند که حکایـت از سیاسـت مـدارا و مصلحت اندیشی آنان دارد. سکه های سومین دوره ، مظـاهری از نظـام دیـن سـالار بنیادگرا (تئوکراسی رادیکال ) است و گـاه چنـان اغـراق شـده کـه نـام حـضرت مهدی (عج ) با عنوان سلطان محمد المهدی آمـده اسـت . اصـطلاحی کـه در میـان شیعیان اثنی عشری مقبول نبوده و نیست .
After the death of Abu Saeed (716-736 AH. / 1316-1336 AD.)، the last ruler of great Mongol Ilkhanid، Sarbadars (737-783 A.H/ 1337-1381 A.D) who were amongst the effective uprising local groups had succeeded in forming a government and due to some circumstances they had to adopt various religious policies. The aim of this research is to answer this question in a semiotic approach that how was the process of Sarbadars’ religious policy? The findings of this research shows that at the beginning years the coins of Khurasan Mongol kings were circulated as the sign for acceptation of Ilkhanid’ ascendency and in the second period Sarbadars had minted coins with no name similar to the style of Sunnies which spoke of their tolerance and counsel. Coins of the third period had signs of a theocratic fundamentalism system and sometimes there were exaggerations that the name of Imam Mahdi (A.J) is depicted as Sultan al-Muhammad Mahdi. This is a term which had not been and is accepted amongst the Twelver (Ethna Ashari).
خلاصه ماشینی:
ضرب جاجرم (عروج و خروج سربداران : شکل ٢٥) روی الف : وسط ، ضرب السلطان العالم و طغاتیمور به خط ایغوری و خلدالله ملکه و در حاشیه سـنه احـد و اربعین و سبع مائه (٧٤١ق ) روی ب: لا اله الاالله / محمد رسول الله و حاشیه در چهار گوش ابوبکر، عمر، عثمان و علی (ع ) / تصویر سکه طغای تیمور به تاریخ ٧٤٢ ق.
ضرب استراباد (عروج و خروج سربداران : شکل ٣٤) روی الف : فی ایام ضرب السلطان العالم العادل طغاتیمور خان خلد ملکه حاشیه ضرب سنه احـد اربعـین و سبع مائه استرآباد روی ب: لااله الاالله محمد رسول الله و حاشیه ابوبکر، عمر، عثمان و علی از طغای تیمور سکه ای ضرب آمل در دست است ، که طراز و شیوه نوشـتاری شـیعی دارد.
سکه نوع شیعی به تاریخ ٧٨٠ ق (نگارندگان ، موسسه فرهنگی موزه ها بنیاد) روی الف : وسط لااله الاالله /محمد رسول الله /علی ولی الله و حاشیه [اللهم صلی علی محمد و علـی والحـسن ] والحسین و علی و محمد[و جعفر و موسی و علی ]و محمد و علی و الحسن و محمد الحجه روی ب: بمدینه اسفراین ؟ سنه ثمانین و سبعمائه (٧٨٠) از نکات جالب توجه در سکه شناسی این عصر، وجود سکه هـای امـرای سـنی مـذهب در مناطقی است که در سرزمین شیعی نشین حاکمیت دارند و به ملاحظه شیعیان ، گاه سکه بـا فرمول شیعی ضرب کرده اند.