چکیده:
تلاوت قرآن از آغاز نزول کلام الله مجید در میان مسلمانان، جایگاه ویژه و ممتازی داشته است. تلاوت قرآن و کیفیت وقف و ابتدا در آن، در احادیث شیعه و سنی، همواره مد نظر پیامبر گرامی اسلامa، اهل بیتb، صحابه و تابعین بوده است. نوشتار حاضر، ابتدا مروری به مفاهیم وقف و ابتدا داشته و در ادامه به تبیین نقش وقف و ابتدا در یک تلاوت مطلوب و ابعاد لفظی، صوتی و معنائی آن توسط قاریان قرآن و استفاده مطلوب و موثر از تلاوت قرآن می پردازد. چگونگی استفاده قاریان قرآن از آیات وحی و اثر گذاری نحوه تلاوت آنها بر عامه مردم با توجه به عنصر تدبر و ارائه وقف و ابتداء مناسب و ابعاد مختلف آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش، روشن می کند که اگر قاری قرآن به مفاهیم، شان نزول و تفسیر آیات وحی آگاه باشد و قرائت قرآن با عنایت به وقف و ابتدا و دقت در مفاهیم آن صورت گیرد، تلاوت قرآن حتما بر مستمعین اثر مطلوب و ماندگار می گذارد.
خلاصه ماشینی:
هر چند مشخص نمودن مواضع وقف و ابتدا، متأثر از (عوامل مهمی از جمله) تفاسیر مفسران است، اما توجه به فراگیری و آموختن این علم به عنوان یکی از علوم قرآنی بسیار کم است و متأسفانه توجه و اهتمام قاریان و حافظان به علم وقف و ابتدا نیز بسیار کم رنگ است، در حالی که باید گفت بررسی ارتباط این علم و تأثیر آن در معنا محوری تلاوت، بسیار ضروری است تا راهگشای قاریان قرآن برای القای درست و صحیح مراد الهی باشد.
وَقَفَ القارئُ على الكلمة؛ خواننده در قرائت خود، آخر كلمه را ساكن كرد و آن را به كلمه بعد وصل نكرد (خلیل بن احمد، العین، 1409ق: 5/ 223) و در اصطلاح ابن جزری در تعریف وقف چنین مینویسد: «عبارۀ عن قطع الصوت علی الکلمة زمنا یتنفس فیه عادۀ بنیۀ استئناف القرائة»؛ وقف عبارت است از قطع صدا روی کلمه برای مدت زمانی که به طور طبیعی برای تجدید نفس لازم است و به نیت شروع مجدد قرائت قرآن (ابن جزری، النشر فی القرائات العشر، بیتا: 1/ 240).
1ـ تحليل تفسيري وجه اول وقف بر «علي استحياء» و ابتدا از «قالت» بر اساس آن است که «علي استحياء» جار و مجرور متعلق به محذوف حال از فاعل مستتر در «تمشي» باشد و معنا چنين میشود: دختر شعيب در راه رفتن شرم ميکرد؛ يعني «آن دختر وقتي پيش موسي آمد، به او چه گفت؟» مفسران بر اساس اعراب مذکور معناي آيه را صحيح ميدانند (ر.
نظریه: به نظر میرسد وجه اول یعنی عاطفه بودن واو قویتر است و بر کلمه «ألمدینه» وقف میگردد؛ زیرا اگر بر «منافقون» وقف شود، وجه دوم وصف اصرار بر نفاق مختص منافقان اهل مدینه میشوند، در حالی که شاید این وصف سزاوار تمام منافقان باشد نه یک گروه خاص که در شهر مدینه هستند.