چکیده:
مدلهای برنامهریزی ریاضی کاربرد وسیعی در دانش اقتصاد پیدا کردهاند. یکی از
رایجترین رهیافتهای ریاضی، مدل برنامهریزی خطی است. در این مقاله از روش
برنامهریزی ریاضی خطی به منظور توزیع و حمل و نقل گندم وارداتی استفاده شده است.
وجود پدیده فصلی بودن قیمتها مجال اقتصادی خوبی برای تنظیم برنامه زمانی خرید از
بازار جهانی است. نرخهای حمل و نقل دریایی نیز از این پدیده متأثر میشوند.
بهینهسازی برنامه واردات مستلزم تعیین نقاط بهینه مبداء و مقصد و زمان سفارش و حمل
کالا بین مبداء و مقصد است. در این گزارش با استفاده از الگوی برنامهریزی خطی مشخص
میشود که چه مقدار گندم در کدام ماه سال از کدام کشور صادرکننده خریداری و در کدام
مبداء در روی کشور تخلیه و سپس از آنجا به کدام مقصد استانی فرستاده شود، تا
متضمن حداقل هزینه برای خرید، حمل و نقل دریایی و حمل و نقل داخلی و توزیع بین
استانها باشد. نتایج نشان میدهند خرید گندم از آرژانتین در ماه ژانویه و از
کشورهای استرالیا، اتحادیه اروپا و کانادا در ماه اگوست اقتصادیترین گزینه است.
بدون وجود محدودیت پذیرش محموله در بنادر واردات گندم و غلات به بندرعباس از لحاظ
اقتصادی بر سایرین برتری دارد.
با فرض وجود محدودیت پذیرش بنادر، مدل ترجیح میدهد غلات و گندم در ماههای ژوئن،
جولای، اگوست و سپتامبر وارد کشور شود. در صورت احداث ظرفیت ذخیرهسازی در بندر
شهید رجایی و ایجاد تسهیلات ریلی در بندرعباس و واقعی شدن نرخهای حمل و نقل ریلی
گرایش برنامه واردات به سمت بندرعباس اقتصادی خواهد شد. درحال حاضر واگذاری بیش از
نیمی از برنامه واردات و ترانزیت غلات به این بندر دارای توجیه اقتصادی است.
خلاصه ماشینی:
"در این گزارش با استفاده از الگوی برنامهریزی خطی مشخص میشود که چه مقدار گندم در کدام ماه سال از کدام کشور صادرکننده خریداری و در کدام مبداء در روی کشور تخلیه و سپس از آنجا به کدام مقصد استانی فرستاده شود، تا متضمن حداقل هزینه برای خرید، حمل و نقل دریایی و حمل و نقل داخلی و توزیع بین استانها باشد.
دادههای ورودی مدل در ابعاد زمانی متکی بر نتایج خروجی چگالی توزیع قیمت و نرخهای حمل اقیانوسی در 12 ماه سال است که در جدول شماره (3) و (4) برای مبادی مختلف پنج کشور(صادرکننده با نه گونه گندم مورد بررسی) بدست آمدهاند.
جدول 10 ـ نتایج الگوی دو : [به تصویر صفحه مراجعه شود] با فرض محدودیت پذیرش بنادر و در هزینههای حمل دریایی در شرایط فعلی (بدون جواز راهیابی کشتیهای پاناماکس به بوشهر و چابهار) الگوی سه (جدول شماره 11): برای ارائه تحلیل حساسیتی از تخصیص سهمیهها به نرخهای حمل و نقل زمینی و دریایی دو عمل انجام شده است.
جدول 11 ـ نتایج الگوی سه : [به تصویر صفحه مراجعه شود] با فرض محدودیت ظرفیت پذیرش بنادر در عرض 3 ماه و هزینههای حمل دریایی تایم چارتر رفت و برگشت از چابهار تا چابهار با تخفیف 10 % هزینههای حمل راهآهن و با واقعی کردن نرخ حمل راهآهن تا خراسان از طریق بافق (10% پائینتر از بندر امام) و براساس محدودیت تقاضای سال 1377 و با فرض ترانزیت 500 هزار تن با احتساب رقم عدد بزرگ برای راهآهن هرمزگان (999)."