چکیده:
این تحقیق با رویکردی توصیفیـانتقادی و هدف ثبت و ضبط ویژگـیهـای سـاختواژی ـ باستانی افعال گویش فارسی مزینانی (سبزوار- خراسان رضوی) صورت گرفت . در این بررسی، ساختمان درونی افعال حال ساده و وجه التزامی آن ، ماضی ساده ، ماضی نقلی، منشـا و حضـور «است » در صیغگان آن و نیز آیندة ساده توصیف شده و در برخی موارد با نظیر خـود در زبـان فارسی میانه مقایسه گشت و این نتایج حاصـل شـد: الـف ) شناسـه هـای فـاعلی ایـن گـویش همبستگی بیشتری با نظیر خود در فارسی میانه نشان میدهند تـا فارسـی معیـار؛ ب ) سـاخت ماضی ساده نیز به دو شیوه ، یکسان با معیار و متفاوت با آن ، به چشـم مـیخـورد؛ ج ) سـاخت ماضی نقلی امروز، هم در این گویش و هم در معیار، بازمانده ی تلفیقی از دو سـازوکار نقلـی- سازی در دوره ی میانه تلقی و ساختار درونی آن به صـورت «صـفت مفعـولی + تکـواژ نمـود ماضی نقلی + شناسه فاعلی» قلمداد شد؛ د) در مجموع ، رفتارهای دوگانه ی پیش گفتـه و نتـایج مذکور یادآور «فرضیه ی اکتساب دوگانه » هاوکینز بوده و حاکی از حالت بینابین این گـویش در مقایسه با فارسی معاصر و میانه است . مضافا، رد پایی نیز از نظام مطابقه ای ارگتیو دیده شده که صرفا با یک فعل ، اما، هم در زمان حال و هم گذشته ، تولید میشوند
خلاصه ماشینی:
در این بررسی، ساختمان درونی افعال حال ساده و وجه التزامی آن ، ماضی ساده ، ماضی نقلی، منشـأ و حضـور «است » در صیغگان آن و نیز آیندة ساده توصیف شده و در برخی موارد با نظیر خـود در زبـان فارسی میانه مقایسه گشت و این نتایج حاصـل شـد: الـف ) شناسـه هـای فـاعلی ایـن گـویش همبستگی بیشتری با نظیر خود در فارسی میانه نشان میدهند تـا فارسـی معیـار؛ ب ) سـاخت ماضی ساده نیز به دو شیوه ، یکسان با معیار و متفاوت با آن ، به چشـم مـیخـورد؛ ج ) سـاخت ماضی نقلی امروز، هم در این گویش و هم در معیار، بازمانده ی تلفیقی از دو سـازوکار نقلـی- سازی در دوره ی میانه تلقی و ساختار درونی آن به صـورت «صـفت مفعـولی + تکـواژ نمـود ماضی نقلی + شناسۀ فاعلی» قلمداد شد؛ د) در مجموع ، رفتارهای دوگانه ی پیش گفتـه و نتـایج مذکور یادآور «فرضیه ی اکتساب دوگانه » هاوکینز بوده و حاکی از حالت بینابین این گـویش در مقایسه با فارسی معاصر و میانه است .
تنوع این ساخت کـه کلباسی، (١٣٨٣) با مقایسه ی ٦٠ لهجه و گویش ایرانی، آنها را در ٣١ گروه نسبتا متفاوت جای می دهد، سبب شده است که مطالعات توصیفی و یا ریشه شناختی متعددی در خصـوص منشـأ ماضی نقلی در زبان های ایرانی میانه و سیر تکوین آن صورت گرفته و نظـرات متفـاوتی ارایـه شود (به عنوان نمونه ر.