چکیده:
رویکرد عمومی وتلقی رایج در میان دانشمندان اسلامی به خصوص محدثان ،مفسران وفقیهان ،همواره این بوده که این حدیث است که میتواند مبیّن و مفسِر قرآن باشد و از ایفای این نقش توسط قرآن نسبت به حدیث ، غفلت شده است . و این در حالی است که با واکاوی آیات مرتبط با روایات ، به این حقیقت دست می یابیم که در پاره ای موارد ، می توان وضعیت و مضامین روایات را نیز با بهره گیری از آیات تبیین نمود .هم چنان که تخصیص حدیث با حدیث نیز جای بحث به نظر نمی رسد و می توان برای آن به حدیث نبوی لاتنتفعوا من المیته باهاب ولاعصب [ از پوست و پی مردار استفاده نکنید .] مثال زد ضرورت عرضه داشتن احادیث بر قرآن -در صورت مشکوک بودن آن ها یا به گونة مطلق – سخن به میان آمده است .می توان این روایات را به دو دستة کلی تقسیم نمود ، دستة نخست روایاتی که بر لزوم کنار نهادن احادیث نا موافق با قرآن تأکیدمصادیق مهم و قابل ذکر در این فرایند عبارتند از :تبیین صحت و سقم حدیث با قرآن ، تخصیص ، تفسیر و نسخ حدیث با قرآن و استدلال بر مضمون حدیث با قر آن .واژه های کلیدی :حدیث ، قرآن ، تبیین حدیث با قرآن
خلاصه ماشینی:
ک: ابن حنبل ، بی تا، ج ٤، ص ٣١٠، مسلم ، بیتا، ج ١، ص ١٩٠، ابن ماجه ، بیتا، ج ٢، ص ١١٩٤، ترمذی، ١٤٠٤ق ، ج ٣، ص ١٣٦، نسائی ، ١٣٤٨ ق ، ج ٧، ص ١٧٥، زیعلی ، ١٤١٥ق ، ج ١، ص ١٨٢، مبارکفوری، ١٤١٠ق ، ج ٥، ص ٣٢٨) فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٩٩ به هر حال آنچه شـایسـته اسـت بحثی برای آن گشـوده شود، امکان و چگونگی تبیین حدیث با قرآن اســت چراکه هیچ یک از عالمان به این موضــوع توجه جدی نکرده و برای آن مبحثی نگشــوده اند، هرچند در برخی کلمات ایشــان به اشــاراتی گذرا به این موضــوع برمیخوریم ، برای نمونه علی بن حزم (د٤٥٦ ق ) آنگاه که از تفســـیر، اســـتثنا و تخصـــیص به عنوان «وجوه البیان » نام میبرد، مینویســد: «این وجوه میتواند بالقرآن للقرآن ، بالحدیث للقرآن ، بالاجماع للقرآن ، بالقرآن للحدیث ، بالحدیث للحدیث و بالاجماع المنقول للحدیث باشد».
و دستۀ دوم روایاتی که احادیث موافق با قرآن را مورد قبول و احادیث مخالف با آن را مردود می شـمارد مانند نمونۀ ذیل که آن را شـیخ کلینی با سـند خود از هشام بن حکم و فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٠١٠ او از امام صـــادق (ع ) نقل می کند: خطب النبی (ص ) بمنی فقال : أیها الناس ما جاءکم عنی یوافق کتـاب الله فـأنـا قلته و ما جاءکم یخالف کتاب الله فلم أقله .