چکیده:
خیزشهای بزرگ مردمی در بخش گستردهای از جهان عرب، با نام بیداری اسلامی، که به تغییر حاکمیت در کشورهایی همچون تونس ، مصر و لیبی در شمال افریقا و یمن در جنوب غرب آسیا انجامید، برآیندی از مشکلات گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نهفته در درون این جوامع بود که پس از شعلهورشدن جرقۀ این نهضتهای مردمی، بهسرعت به بدنۀ حاکمیت سرایت کرد و در اندک زمانی به فروپاشی این حکومتهای پادشاهیگونه منجر شد. در خصوص بروز این جنبشهای عظیم مردمی در شمال افریقا دلایل متعددی ذکر شده، ولی کمتر به تمامی عوامل و دلایل شکلدهندۀ نهضتهای یادشده پرداخته شده است. در این مقاله، با بهرهگیری از روش تحلیل و توصیف، تلاش شده است عوامل اصلی کنشگر و تاثیرگذار بر فرآیند تحولات موسوم به بیداری اسلامی (بهار عربی) بررسی گردد. در پایان نیز دورنمایی از آیندۀ این خیزشهای گستردۀ مردمی ترسیم شده است.
The advent of Islamic Awakening in vast parts of Arab world which ended in government change in countries such as Tunisia، Egypt and Libya in northern Africa and Yemen in western Asia was a resultant of different political، cultural، social and economic problems lying inside these societies which immediately after a small sparkle started penetrated inside the government body and in a short time ended in these kingdom-like governments. Regarding the reasons for Islamic Awakening occurrence in northern Africa multiple reasons have been mentioned، but they have not been studied together much. In this article using the analysis and description method، the researcher has tried to study the active and effective main factors on the process of changes known as Islamic awakening (Arab spring) as the main question.
خلاصه ماشینی:
بـه مـوازات فـضای مجازی، شبکه های خبری منطقه ای نیـز در تبـادل اطلاعـات و روشـنگری در خـصوص فـساد اجتماعی و خفقان سیاسی حاکم بر کشورهای شمال افریقا ایفاگر نقش مهمی بودند و تحلیل ها و گزارش های خبری شبکه های الجزیره و العـالم درخـصوص وضـعیت سیاسـی اجتمـاعی و اقتصادی لیبی، مصرو تونس در برانگیخته شدن احساسات عمومی علیه رهبـران ایـن کـشورها نیز تا حدودی تأثیرگذار بود که این مسئله پس از وقوع خیزش های مردمی به اوج خود رسـید .
البته در نگرشی خوش بینانه باید گفت خیزش های گستردة مردمی در بخش هـایی از شـمال افریقا دستاوردهای نسبتا خوبی را دردو سال گذشته به دنبال داشته اسـت کـه مهـم تـرین آنهـا رخت بربستن چند حکومـت دیکتـاتوری خـشن ، کـم رنـگ شـدن نقـش اسـرائیل در منطقـه ، شکل گرفتن تدریجی نهادهای مدنی نوین ، فراهم شدن بـسترهای لازم بـرای ایجـاد نظـام هـای دمکراتیک ، اطمینان یافتن مردم از قدرت وحدت و انسجام خود، آغاز فعالیت احزاب اسـلامی ، حاکمیت تدریجی تعالیم اسلامی در بخش های مختلف فرهنگی و اجتماعی کـشورهای شـمال افریقا، کم رنگ شدن موج خفقان و سانسور حاکم بر رسانه های گروهی، ورود دانـشگاه هـا بـه بازار اندیشه و تفکر در سطح جامعه بوده است که مطمئنا در صورت تداوم این وضعیت ، مردم این منطقه شاهد تأسیس نظام هایی مبتنی بر دموکراسـی (ولـوبـه صـورت شـبه دمکراتیـک ) در کشورهای خود خواهند بود.