چکیده:
موضوع حقوق بشر بهویژه از اواسط قرن بیستم با صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر و بهتدریج شکلگیری ابزارهای حقوق بشری بینالمللی در سطوح منطقهای و جهانی مطرح بوده است. موضوع محیط زیست نیز در سطح جهانی مطرح بوده و منجر به تشکیل کنفرانسهای مهم بینالمللی و تصویب بیانیهها و نیز چندین ابزار مهم حقوقی زیستمحیطی منطقهای و بینالمللی شد. باوجود پیشرفتهای بهوجودآمده در هنجارسازی با تدوین و تصویب ابزارهای حقوقی بینالمللی در زمینههای حقوق بشر و محیط زیست و نیز پیوستن تعداد زیادی از دولتها، هنوز ضعفهای فراوانی در اجرای اینگونه قواعد بهچشم میخورد. در این راستا، موضوع رابطه بین دو موضوع حقوق بشر و محیط زیست و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر، همواره محل بحث بیشتر و گاه اختلاف یا توافق بین دولتها در مجامع بینالمللی بوده است. اینکه پس از سالها بحث، جامعه بینالمللی در این زمینه تا کجا پیش رفته و تا چه حد توانسته بر پیچیدگی موضوع غلبه کرده و به تفاهم برسد، خود موضوع جالبتوجهی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. بهنظر میرسد که ازجمله موانع رسیدن به تفاهم، عدم تمایل بسیاری از دولتها به ایجاد رابطه مستقیم بین حقوق بشر و محیط زیست در اسناد بینالمللی با هدف مصونیت از اتخاذ هرگونه تصمیمی در این زمینه میباشد که ممکن است برای آنها پیامدهایی منفی دربر داشته باشد. همچنین برای برخی از دولتها این بیم وجود دارد که پذیرش این رابطه، زمینههای پایبندی هرچه بیشتر آنها به اسناد حقوقی بینالمللی و ایجاد محدودیتهای جدید را فراهم کند. بههرحال و با توجه به نیاز، بهنظر میرسد طرح موضوع در قالب توسعه پایدار بتواند به نتیجه برسد.
خلاصه ماشینی:
بـه نظر میرسد که ازجمله موانع رسیدن به تفاهم ، عدم تمایل بسیاری از دولت ها به ایجاد رابطـه مسـتقیم بین حقوق بشر و محیط زیست در اسناد بین المللی با هدف مصونیت از اتخاذ هرگونه تصمیمی در این زمینه میباشد که ممکن است برای آنها پیامدهایی منفی دربر داشته باشد.
واژگان کلیدی: حقوق بشر، محیط زیست ، سازمان های بین المللی، روابط بین الملل ، حقوق بین الملل مقدمه صرف نظر از تصمیم هایی که به طور جداگانه توسط جامعه بین المللی به ویژه طی هفـت دهه گذشته درباره موضوعات «حقوق بشر» و «محیط زیست » گرفته شـده و نیـز تحـولات شگرف در روابط بین المللی و همکاری بین کنشـگران مختلـف در ایـن زمینـه ، واقعیت هـا و شرایط فعلی زندگی، گویای نوعی رابطه انکارناپذیر و ناگسستنی بین حقـوق بشـر و محـیط زیست است .
در این نوشتار سعی شده اسـت بـا نگـاهی بـه مباحـث و نتـایج گردهماییهـای مهـم بین المللی حقوق بشری و زیست محیطی و همچنین اسناد حقوقی بین المللی، تا حد ممکـن ابعاد شناخته شده رابطه بین محیط زیست و حقوق بشر توسط جامعه جهانی معرفی و سـیر تحولات در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد.
در این راستا، مباحث و نتایج کنفرانس های مهم جهانی، برخی از اسناد حقوقی منطقه ای و بین المللی در زمینه های حقـوق بشـر، محـیط زیسـت ، توسـعه پایـدار و همچنین آرای زیست محیطی دادگاه اروپایی حقوق بشر برای روشن تر شدن رابطه بین ایـن دو موضوع مهم ، مورد بررسی قرار میگیرند.