چکیده:
از دیدگاه سازمان ملل، خشونت و افراطگرایی، پدیدهای چندوجهی است؛ بهعبارت بهتر، سازمان ملل متحد، خشونت و افراطگرایی در درون دولت و یا در عرصه بینالمللی را معلول علت واحدی نمیداند. بر این اساس رویکرد ارکان اصلی آن، یعنی مجمع عمومی و شورای امنیت در مقابله با این پدیده از رویه واحدی پیروی نمیکند و براساس شرایط و اوضاع جامعه بینالمللی متفاوت است. اساساً فلسفه وجودی سازمان ملل، تلاش برای برقراری حاکمیت قانون در میان دولتها و جلوگیری از تنشهای خشونتبار در سطح بینالمللی است. سازمان ملل با پدیده خشونت و افراطگرایی ـبا اینکه تعریف یگانهای از آن ارائه نکرده استـ در دو سطحِ «پیشگیری» و «اقدام»، به مبارزه برخاسته است. این دو رویکرد، همراه با هم در منشور نیز مورد تصریح قرار گرفتهاند. هدف مقاله حاضر واکاوی نقش شورای امنیت در پیشگیری از وقوع افراطگرایی و خشونت است. پرسش اصلی پژوهش این است که با توجه به اختیارات وسیعی که شورای امنیت برای مقابله با پدیدههایی همچون خشونت، افراطگرایی، تروریسم و یا درگیریهای مسلحانه به آن مجهز است، آیا توانسته است در پیشگیری از بروز این خشونتها، موفق عمل کند؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیه اصلی مقاله این است که شورای امنیت، در بحث «پیشگیری» از خشونت و افراطگرایی آنگونه که باید، موفق عمل نکرده است. سیاسیکاری اعضای شورای امنیت، یکی از مهمترین عوامل عدم موفقیت آن بوده است. از دیدگاه قطعنامه جهان علیه خشونت و افراطگرایی، مهمترین اقدامی که ارکان سازمان ملل بایستی در بحث خشونت و افراطگرایی انجام دهند، موضوع «پیشگیری از وقوع و گسترش» آن است.
خلاصه ماشینی:
پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که شورای امنیت در مواجهه با پدیده خشونت و افراط گرایی براساس منشور ملل متحد، چه کارهایی انجـام میدهـد و آیـا اقـدامات آن در پیشگیری از خشـونت و افراط گرایـی کـافی اسـت یـا خیـر؟ روش تحقیـق به صـورت روش کتابخانه ای و تحلیلی بوده و با رجوع به اسناد حقوقی بین المللی و رویه های شورای امنیـت ، مستندسازی شده است .
دبیرکل سازمان ملل پیشنهاد کرد که شـورای امنیـت بتواند از مأموریت هایی که به منظور کشف حقیقت انجام میشود، خواه این مأموریت ها از سوی خود دبیرکل تجویز شده باشد و یا شورای امنیت ، پیش از آنکه وضعیتی موجب تهدید صلح در عرصه بین المللی شود، استفاده کند (١٢٦١ :٢٠١٢ ,Simma).
مطالعه قطعنامه های صادرشده از سوی شـورای امنیت در زمینه حفظ صلح و امنیت بین المللی نشان میدهد، شورا تنها در شرایط جنگـی و یا به عبارت دیگر، در درگیریهـای مسـلحانه بین المللـی و غیربین المللـی، اقـدام بـه صـدور قطعنامه براساس فصل هفتم نکرده است ؛ بلکه هر موضوعی را که اعضای دائم شورای امنیت احساس کرده اند که میتوانـد تهدیـدی علیـه صـلح و امنیـت بین المللـی باشـد، موضـوعی قابل بررسی در ذیل فصل هفتم منشور دانسته اند.
برای مطالعه بیشتر در زمینه ابعاد حقوقی و نیز فعالیت های سازمان ملل در ایجـاد منـاطق امن در دهه های گذشته به منبع زیر رجوع کنید: McQueen, Carol (2004), Humanitarian Intervention and Safety Zones: Iraq, Bosnia and Rwanda, Palgrave Macmillan Publication, United States, p.