چکیده:
از ويژگي هاي دين اسلام كه در قانون اساسي نيز بخشي از آن متبلور شده است، نحوه تعامل و رفتار با غير مسلمانان است. اصل چهاردهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، دولت ج. ا.ا و مسلمانان را براساس آيه هشتم سوره ممتحنه موظف مي داند كه نسبت به افراد غير مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامي عمل نمايند و حقوق انساني آنان را رعايت كنند. اين اصل رويكرد اخلاقي جمهوري اسلامي را در برابر غير مسلمانان بيان مي دارد. اگرچه كثرت گرايان در ادله اثبات ديدگاه خود، مسئله حسن رفتار با پيروان همه اديان را مطرح مي كنند، تفاوت جدي بين مدعاي آنان و اين اصل از قانون اساسي وجود دارد. پلوراليسم هنجاري يا رفتاري پيش از ادعاي كثرت گرايان از سوي اسلام مطرح شده بود؛ اما نتيجه آن تن دادن به كثرت گرايي معرفتي و نجات شناختي نيست. در اين مقاله ضمن تحليل انتقادي از ديدگاه كثرت گرايان در اين حيطه، به تفاوت اساسي اصل چهارده قانون اساسي با نگره يادشده اشاره خواهيم كرد.
خلاصه ماشینی:
"» این در مقام حقانیت است؛ اما در مقام عمل و رفتار هم با دیگر مذاهب اسلامی و هم با سایر پیروان ادیان الهی براساس اصل دوازدهم و سیزدهم، همگی ملزم به رعایت حقوق و تعامل انسانی با آنان سفارش شدهاند.
» (تالیافرو، 1382: 382) دولتی مانند ایالات متحده علیرغم اینکه در قانون اساسی خود کثرتگرایی دینی را پذیرفته است؛ 1 اما در عمل مشاهده میشود که نهتنها به کثرتگرایی هنجاری و رفتاری تن نداده، بلکه موارد فراوانی از نقض حقوق پیروان ادیان مختلف در این کشور مشاهده میشود.
این امر در اصل دوازدهم قانون اساسی مندرج گردیده؛ اما از آنجا که در ایران اسلامی، علاوه بر مسلمین، غیر مسلمان اعم از اهل کتاب و غیر آن نیز زندگی میکنند، در اصول سیزدهم و چهاردهم برای آنان نیز حقوقی قائل شده است.
(مصباح یزدی، 1378 ـ 1377: 8) مبانی حقوقی خود این اصل مبتنی بر اصول قانونی دیگر در همین قانون است که مهمترین آنها دو اصل است: یکی اصل دوم که در بند ششم این اصل به مسئله کرامت انسانی اشاره شده است؛ و دوم اصل بیست و سوم قانون اساسی که بیان میدارد: «تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ کس را نمیتوان به صرف داشتن عقیدهای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد».
اما اگر پیروان ادیان مختلف به فعالیتهای تخریبی علیه اسلام و حاکمیت اسلامی دست بزنند و حرکات و رفتاری را که جنبه تخریبی برای حاکمیت داشته باشد انجام دهند، نظام براساس اصل چهاردهم باید به مقابله با آنان بپردازد."