چکیده:
شجرة انساب مبارکشاهی کتابی است کمترشناخته شده از فخر مدّبر صاحب کتاب آدابالحربوالشجاعة که بیش از هشتاد سال پیش در لندن به چاپ رسید. این اثر که به قطب الدین آیبک از امرای غوری تقدیم شده ، کمتر مورد توجّة محقّقان قرار گرفته است . اطلاعاتی ارزشمندی در این کتاب درج شده که از منظرهای گوناگون حائز اهمیّت است . مقالة حاضر نگاهی دارد به ساختار کتاب ، بحثی دربارة مولف و اجدادش ، خلط نام مولف با نویسندة همعصر خود، بحثی دربارة تنها نسخة اثر و نیز فواید گوناگون کتاب .
خلاصه ماشینی:
"به سبب چنین ارجمندیی بود که پـدر بـه فرزنـد تأکید می کند که مراقب تألیفش باشد تا به دست افـراد نـالایق نیفتـد و بـه پادشـاه یـا وزیری تقدیم کند که قدر آن را بداند تا از مواهب دنیایی آن نیز بهره مند شود: «اکنون چون پرداختی نیکو نگاه دار تا به دست کسی نالایق نیفتد که دریـن ششصد سال اسلام کس نکرده است و در کتاب خانة هـیچ خلیفـه و سـلطان و امیر و وزیر و صاحب صدری مثل این نبودست تا جائی تحفه بری و خرج کنـی و یادگار بداری که از کرام و بزرگان جهان باشد و به نام وی بر روی کاغذ آری که هنوز جهان از کریمان و بزرگان و پادشاهان ممیز سـخی بـاذل بخشـنده و وزرای کافی جواد کامل و امرای بخشندة فراخ دل [خالی ] نشدست .
این بخشش ها چندان شهرت داشته که در شعر بهاءالدین اوشی نیز بازتاب یافته است : ای بخشــش لــک تــو در جهــان آورده کــان را کــف تــو کــار بــه جــان آورده از رشک کف تو خـون گرفتـه دل کـان وز لعــــل بهانــــه در جهــــان آورده (بداؤنی ، ج١، ص٣٧) ـ ذکر گزارش سنواتی فتوحات محمد بن سام در سـال ٥٨٨ و سـال هـای ٥٩٠ تـا ٦٠٢ق (ص ٢٢-٢٩) دربارة ترکستان مؤلف به مناسبت انتساب قطب الدین آیبک به ترکستان و نژاد ترک ، قسمتی از تـألیفش را به بحـث دربـارة ترکسـتان اختصـاص مـی دهـد و از حـدود و ثغـور، امـاکن و دیگـر ویژگی های آن یاد می کند که از نظر پژوهش های لغوی ، تاریخی و اجتماعی حائز اهمیت است ."