چکیده:
نمونهای از یادگارهای خوشنویسان، زیارتنامهها هستند که با توجه به حرمت، تبرک و کاربردی بودنشان، از یک جهت باعث ماندگاری و در نتیجۀ استفادۀ فراوان، باعث تخریبشان شده است. این مقاله با هدف مطالعات تاریخی و فنشناسی زیارتنامۀ امامزاده هاشم بیدگل، به منظور درکِ تکنیک ساخت، مواد و مصالح مورد استفاده، مطالعات تاریخی تطبیقی اثر، و شناخت خوشنویس آن، مورد ارزیابی قرار گرفته است. این زیارتنامه که آن را محمود مدیرالدوله، از خوشنویسان سدۀ سیزدهم قمری و از چهرههای برجسته در دورۀ مظفرالدینشاه قاجار کتابت کرده، از سه جزء تکیهگاه چوبی، آستر کاغذی و بستر پارچهای تشکیل شده است. با مطالعات علمی آزمایشگاهی شیمیتر و آنالیز دستگاهی FT-IR به شناسایی مواد بهکاررفته در زیارتنامۀ امامزاده هاشم پرداخته شد. بر طبق دادههای بهدستآمده از FT-IR مشخص شد که این زیارتنامه، روی پارچهای از جنس پنبه و از چسب و رونی پروتئینی سریشم حیوانی استفاده شده است. با مطالعات میکروسکوپی نوری انعکاسی، تکیهگاه زیارتنامه، چوب درخت نراد تشخیص داده شد. با آزمایشهای شیمیتر، مرکّب از نوع مازویی، رنگ شنگرف و طلا تشخیص داده شد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش نامه کاشان ، شمارة هفتم (پپاپي ١٥) پاييز و زمستان ١٣٩٤، ص ٩٦ـ١٢١ / بررسي تاريخي و فن شناسي زيارتنامۀ امامزاده هاشم آران وبيدگل محسن يونسي بيدگلي * چکيده : نمونه اي از يادگارهاي خوشنويسان ، زيارتنامه ها هستند که با توجه به حرمت ، تبرک و کاربردي بودنشان ، از يک جهت باعث ماندگاري و در نتيجۀ استفادة فراوان ، باعث تخريبشان شده اسـت .
بر طبق داده هاي به دسـت آمـده از FT-IR مشـخص شـد کـه ايـن پژوهش نامه کاشان زيارتنامه ، روي پارچه اي از جنس پنبه و از چسب و روني پروتئيني سريشـم حيـواني اسـتفاده شمارة هفتم (پپاپي ١٥) پاييز و زمستان ١٣٩٤ * کارشناس مرمت آثار تاريخي و کارشناس ارشد باستان سنجي دانشگاه هنر اسلامي تبريز/ gmail.
/ شکل (٦): رديف اول ايستاده از چپ به راست : خان باباخان صاحب جمع ، ميرزا ابوتراب خان مختارالدوله ، ابوالفتح خان نيکجو مترجم السلطنه رديف دوم از چپ به راست : سلطان مجيد ميرزا، پژوهش نامه کاشان محمدعلي شاه قاجار، سلطان محمود ميرزا شمارة هفتم (پپاپي ١٥) نشسته : خديجه خانم معروف به پرنس همسر فتح الله پاييز و زمستان ١٣٩٤ ميرزا شعاع السلطنه (بامداد، ١٣٧٨: ٤٤٢) فن شناسي زيارتنامۀ امامزاده هاشم بيدگل نحوة ساخت مواد و مصالح سنتي و تکنيک هاي کتابت در گذشته ، بـه دليـل در دسـترس نبودن منابع مستند کافي و همچنين عدم دسترسي به استادکاران قديمي، تا حدود زيـادي در پردة ابهام قرار دارد؛ اما امروزه با پيشرفت علوم و استفاده از روش هـاي گونـاگون تـا حدي ميتوان در کنار زدن اين پردة ابهام ، ما را ياري رساند.