چکیده:
در عرصه پژوهش، محققان براي بررسي ديدگاه هاي افراد در پژوهش هاي پيمايشي و انواع پژوهش هاي كيفي، از مصاحبه استفاده مي كنند. با طرح انتقادات درباره به كارگيري رويكرد كمي در تحقيقات تربيتي و گسترش توجه به پژوهش هاي كيفي و پژوهش هاي تلفيقي، به مصاحبه بيش از پيش توجه شده است. به كارگيري مصاحبه به منظور دستيابي به نتايجي كه از قابليت اعتماد مناسبي برخوردار باشد، نيازمند آشنايي با روش هاي انجام مصاحبه و داشتن مهارت در تجزيه و تحليل داده هاي به دست آمده از اين طريق است. مقاله حاضر به معرفي روش هاي تجزيه و تحليل داده هاي مصاحبه شامل تحليل كمي، ساختاري و تفسيري پرداخته است. در تحليل كمي متن نوشتاري مصاحبه ها رمزگذاري و شمارش مي شود و با استفاده از روش هاي آماري تحليل مي گردد. در تحليل ساختاري متن نوشتاري، بر حسب تعداد واژه ها، اصطلاحات و مفاهيم و ميزان تكرار آنها شمارش و تحليل مي شود. در تحليل تفسيري، پژوهشگر در صدد است تا پيام هاي نهفته در متن نوشتاري مصاحبه را آشكار سازد و براساس آن، نظريه از قبل تعيين شده اي را توسعه دهد يا نظريه زمينه اي را ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
"اگر پژوهشگر بخواهد پیامهای پنهان یا معنایی را که در پشت کلمهها نهفته است بررسی کند، تنها بررسی روابط ظاهری واژهها کافی نیست، بلکه باید چندین بار متن پیادهشدة مصاحبهها را مطالعه نماید تا بتواند ادعا کند معنای موردنظر مصاحبهشوندگان همان چیزی است که استنباط شده است؛ بهویژه آنکه اگر چند نفر کار مقولهبندی را انجام دهند ممکن است هریک از آنها تعاریف یا معیا رهای متفاوتی را بهکار گیرند (ببی، 1384، ص 655).
ب. اعتباریابی یا بازبینی توسط مصاحبهشوندگان: این روش عبارت است از بررسی صحت یافتههای پژوهش توسط مصاحبهشوندگان به منظور تعیین آنکه آیا این پژوهش به شکل صحیح دیدگاههای آنان را دربارة موضوع پژوهش تحت پوشش قرار میدهد یا نه؟ محقق برای تأمین این اعتبار، میتواند از فنونی استفاده کند: مانند اعتباریابی مقولهبندی محقق از طریق استناد به توصیفهای مصاحبهشوندگان دربارة مقولهها و اعتباریابی تحلیل محقق از طریق درخواست از مصاحبهشوندگان تا به شکل جمعی به بحث دربارة تحلیلهای محقق بپردازند (سیل، 1999، ص 73؛ وایلیس، 2007، ص 196).
علاوه بر دقت در انجام مراحل مصاحبه و انتخاب روش تحلیل، محقق برای افزایش اعتبار و پایایی دادههای مصاحبه، باید از فنون و روشهایی که سایر محققان کمی یا کیفی بهکار میگیرند استفاده کند.
البته باید توجه داشت این نرمافزارها اگرچه موجب سرعت عمل در مقولهبندی و تحلیل دادهها میشود اما تعیین معنای مقولهها، جستوجوی مضامین و روابط میان گفتههای مصاحبهشوندگان و تصمیم درباره نتایج نهایی بر عهدة پژوهشگر است و صحت آنها مشروط بر آشنایی پژوهشگر با اصول و انواع روشهای تجزیه و تحلیل دادههای مصاحبه و تبحر در آنهاست."