چکیده:
مسأله جمع و تدوین قرآن کریم و اصول حاکم بر آن، از مسائل مهّم علوم قرآنی و اسلامی است. به این موضوع از نظرگاههای مختلف نگریسته شده است. این مسأله در همه ادوار تاریخی، محققان و اندیشمندان اسلامی و حتی در قرن معاصر مستشرقین را به تکاپو در این رابطه وادار نموده است. افق نگاه در این پژوهش، تکیه بر روایات جمع قرآن در زمان خلیفه اول و دوم دارد؛ بر این اساس که این روایتها را از جوامع روایی، به ویژه اهل سنت گرد آورده و با استناد به شواهد و قراین مستند بین فریقین و علیالخصوص اهل سنت به تحلیل و اعتبار سنجی این روایتها پرداخته است. این پژوهش با شیوه کتابخانهای _ اسنادی به استخراج احادیث جمع آوری قرآن در زمان خلفای اول و دوم از منابع اصلی حدیثی اهل سنت پرداخته و سپس با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از ابزارهای نقد حدیث درصدد نقد و اعتبار سنجی این روایتها است. دستاورد این پژوهش این است که جمعآوری قرآن در زمان رسول خدا6 صورت گرفته و روایتهای جمع آوری به دست خلفا پذیرفتنی نیست.
خلاصه ماشینی:
جمع قرآن، عصر نبوی، دوران خلفا، نقد متنی روایات، مصاحف مقدمه هر مسلمانی علاقهمند است که با تاریخ کتاب دینی خود آشنا گردد و از لا به لای مدارک موجود، میزان اهتمام مسلمانان صدر اسلام را به این کتاب مقدس به دست آورد؛ زیرا قرآن کریم، معتبرترین منبع اسلامی و از جنبههای گوناگون، کتابی بیهمتا است؛ به گونه که دانشیار دانشگاه ایلام (sohrab_morovati@yahoo.
پیشینه علمی تحقیق با توجه به جست و جوهایی که نگارنده در باره سابقه و پیشینه این پژوهش با عنوان «اعتبار سنجی روایتهای جمع و تدوین قرآن کریم توسط خلفای سهگانه» در منابع و مآخذ صورت داده است، هیچ گونه پژوهشی که به تحلیل و اعتبارسنجی روایات به صورت کار نقد سندی و متنی باشد، در منابع اینترنتی و نیز بانکهای اطلاعاتی، مربوط به پایان نامههای کارشده در سطح کشور و نیز مقالهای که در یکی از مجلات و نشریات داخلی به چاپ رسیده باشد، مشاهده نکرده است، اما در باره جمع قرآن کریم به عنوان یکی از مباحث تاریخ قرآن از قرون پیشین آثار بسیاری نگاشته شده است.
روایتهای جمع قرآن در زمان ابوبکر و عمر در این قسمت بارزترین روایات جمع و تدوین قرآن کریم در زمان خلیفه اول و دوم از کتب اهل سنت استخراج شده است.
شایان ذکر است روایتهایی که حکایت از جمع و تدوین قرآن در زمان رسول( دارند، از منابع روایی اهل سنت استخراج گردیدهاند تا اولا، شاهد مثالهای برای تضعیف روایتهای جمع قرآن در زمان خلیفه اول و دوم باشند و ثانیا، تناقضهای موجود در کتب روایی مهم و مورد اعتماد اهل سنت، در باره این وادی از علوم قرآنی آشکار گردند.