چکیده:
نوشتار حاضر که به بحث از تواناییهای فلسفة اسلامی در حوزۀ سیاست میپردازد، این پرسش را محور قرار میدهد که آیا فلسفۀ اسلامی استعداد و قابلیت ورود به حوزۀ سیاست یا پرداختن به مباحث فلسفۀ سیاسی را دارد؟ در این راستا، ضمن تبیین معنا و مفهوم «فلسفۀ سیاسی اسلامی» و اشاره به جایگاه فلسفه اسلامی در میان دانشهای اسلامی، نسبت فلسفۀ اسلامی و تاریخ تمدن اسلامی بهویژه در ایران، مورد بحث قرار گرفته است.
در ادامه، ضمن اشارۀ اجمالی به تاریخ فلسفۀ سیاسی اسلامی، دیدگاهها و رویکردهای مختلف اندیشمندان معاصر در باب فلسفۀ سیاسی اسلامی و تواناییهای آن تحت عنوان قائلان به انحطاط، امتناع و توانایی سیاسی فلسفۀ اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و به اختصار به شرایط، منطق و شیوۀ تولید فلسفۀ سیاسی در عصر حاضر نیمنگاهی افکنده است.
خلاصه ماشینی:
تواناییهای سیاسی فلسفة اسلامی احمد بستانی چکیده نوشتار حاضر که به بحث از تواناییهای فلسفة اسلامی در حوزۀ سیاست میپردازد، این پرسش را محور قرار میدهد که آیا فلسفۀ اسلامی استعداد و قابلیت ورود به حوزۀ سیاست یا پرداختن به مباحث فلسفۀ سیاسی را دارد؟ در این راستا، ضمن تبیین معنا و مفهوم «فلسفۀ سیاسی اسلامی» و اشاره به جایگاه فلسفه اسلامی در میان دانشهای اسلامی، نسبت فلسفۀ اسلامی و تاریخ تمدن اسلامی بهویژه در ایران، مورد بحث قرار گرفته است.
تفاوت مهم فلسفة سیاسی افلاطون و ارسطو در این بود که برخلاف افلاطون - که عالم محسوس را جهان سایهها دانسته و ارزش چندانی برای آن قائل نبود - ارسطو به آن توجه نشان میداد و به همین جهت است که او در اخلاق نیکوماخوس میان امور تغییرپذیر بشری و امور تغییرناپذیر تفاوت و تفکیک قائل شده و نخستین را موضوع دانش ویژهای دانست که بعدها به «حکمت عملی» مشهور شد.
از نظر داوری بیتوجهی فیلسوفان پس از فارابی به حکمت عملی را نباید نشانۀ نقص فلسفة اسلامی دانست و به همین دلیل است که او تلویحاً سیدجواد طباطبایی را به دلیل طرح نظریۀ زوال اندیشۀ سیاسی مورد انتقاد قرار میدهد، ولی اذعان میکند کسانی که به طرح این بحث (زوال حکمت مدنی) پرداختهاند، به نکتۀ مهمی اشاره میکنند و آن این است که چرا و چگونه تفکر فیلسوفان اسلامی از تفکر دربارۀ تمدن دور میشود.
از همینروی بحث در باب توانایی فلسفۀ ملاصدرا در پرداختن به سیاست را باید مهمترین محل نزاع میان نظریهپردازان زوال و قائلان به امکان فلسفة سیاسی اسلامی دانست.