چکیده:
اين مقاله در معرفي اجمالي كتاب حقوق بين الملل: رهيافتي اسلامي، نوشته استاد محقق داماد، انگشت تاكيد را بر معرفي رويكردهاي روش شناختي اين اثر گذاشته است. مقاله به كارگيري رويكردهايي مانند: جامع نگري در ارجاع به منابع همه مذاهب اسلامي، رويكرد تطبيقي، اخلاق گرايي در استنباط احكام فقهي، زمينه گرايي و مطالعه تاريخي و اولويت دهي به قرآن مجيد همچون منبع استنباط احكام جهاد و تفكيك ميان آرمان هاي اسلامي و آنچه را در عمل به نام جهاد اسلامي به دست زمامداران اسلامي انجام شده نشان داده است؛ رويكردهايي كه كاربست آن ها مي تواند نه تنها در زمينه حقوق بين الملل كه در ديگر زمينه هاي فقهي و حقوقي نيز سودمند باشد. مقاله ضمن يادآوري پاره اي از كاستي هاي اثر و پيشنهادهايي تكميلي براي بهبود آن، تلاش كرده است دغدغه هاي نويسنده در زمينه خوانشي رحماني، انساني و كرامت مدار از آموزه هاي اسلامي براي ترسيم صلحي پايدار و همزيستي مسالمت آميز مسلمانان در جامعه جهاني را نشان دهد.
خلاصه ماشینی:
مقاله بهکارگیری رویکردهایی مانند: جامعنگری در ارجاع به منابع همه مذاهب اسلامی، رویکرد تطبیقی، اخلاقگرایی در استنباط احکام فقهی، زمینهگرایی و مطالعه تاریخی و اولویتدهی به قرآن مجید همچون منبع استنباط احکام جهاد و تفکیک میان آرمانهای اسلامی و آنچه را در عمل بهنام جهاد اسلامی بهدست زمامداران اسلامی انجام شده نشان داده است؛ رویکردهایی که کاربست آنها میتواند نهتنها در زمینه حقوق بینالملل که در دیگر زمینههای فقهی و حقوقی نیز سودمند باشد.
این امر البته به آن معنا نیست که همان فتاوی و مضامین عینا گزینش شدهاند؛ مقصود الهامگیری و وامداری در طرح فروع گوناگون فقهی و احیانا پذیرش برخی از استدلالها بهکلی یا همراه با اصلاح و تعدیل است؛ حتی چنانکه پیداست و شیخ طوسی خود در مقدمه مبسوط آورده است، اصل برخی از فروع فقهی ذکرشده در این کتاب برگرفتهشده از کتابهای اهلسنت است؛ در واقع، شیخ طوسی خواسته است اثبات کند برای فقیهان امامی برابر عمومات، اصول و موازین، استنباط احکام فروع ذکرشده دشوار نیست (الطوسی، ۱۳۵۱: ۱/۲).
حقوق بینالملل: رهیافتی اسلامی رویکردی اخلاقگرا به فقه داشته و به کاربست اخلاق در استنباط فروعات فقهی علاقه نشان داده است؛ نخست در مباحث مقدماتی کتاب که به معرفی اجمالی جنبههای گوناگون اسلام میپردازد، گفتار نسبتا مفصلی به معرفی جنبههای اخلاقی اسلام اختصاص یافته است (محقق داماد، ۱۳۹۳: ۲۱-۲۹).
۳. نام برخی از کتابهای پژوهشی مرتبط با موضوع بحث در متن و در میان فهرست منابع غایب است؛ بهویژه باید از کار ارزشمند و ماندگار مرحوم آیتالله صالحینجفآبادی با عنوان جهاد در اسلام یاد کرد (صالحینجفآبادی، ۱۳۸۲)۷؛ این اثر همچون بخش چهارم کتاب استاد محققداماد برای اثبات نظریه اصالت صلح تلاشهای درخوری کرده است.