چکیده:
با تلاش های انجام شده در چند دهه اخیر، درباره معرفی و احیای نسخه های خطی، امروزه دیگر جایگاه فهارس نسخ خطی در مطالعه تاریخ علم، ادب و هنر بر کسی پوشیده نیست؛ اما شیوه های این احیا و معرفی، خود، در مطالعه و تکمیل تاریخ علم بسیار موثر است. در این باره باید یادآور شد تنوع شکلی نسخه های خطی تنوع شیوه فهرست نویسی را نیز اقتضا می کرده است.نوشته حاضر با هدف بررسی کاربرگه ناظر بر شیوه فهرست نگاری مرقعات کتابخانه ملی که مدتی است به صورت آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته، تهیه شده است و شاید زمان آن فرا رسیده باشد با جرح و تعدیلی مختصر، به صورت رسمی به کار گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
"نخست پیشنهاد خام و اولیه صاحب این قلم را با توضیح مختصر و بدون تفسیر مرور میکنیم: کاربرگه خام و اولیه برای فهرستنویسی مرقعات جامع مرقع/ که معمولا وظیفه تنظیم مقدمه آن را هم بر عهده دارد؛ سفارشدهنده/ معمولا پادشاهان و چهرههای سرشناس و متمول روزگار؛ کاتب یا کاتبان/ با ذکر اسامی همه کاتبان و خوشنویسان؛ نقشپردازان/ شامل نقاشان و نگارگران، مذهبان و دیگر آرایهبندان؛ موضوع یا موضوعات/ کل نسخه یکجا، و هر برگ جدا؛ متن/ در صورت کوتاهبودن تمام متن هر صفحه، و در صورت مفصلبودن اشاره به بخشی از آن؛ نوع و کیفیت خط/ نوع خط یا خطوط، دانگ قلم یا قلمها، عیار خط یا خطوط؛ صفحهپردازی/ کتابت معمولی (راستهنویسی)، کتابت دفتری، کتابت شعری (دوستونی، سهستونی و چهارستونی)، چلیپانویسی، سطرنویسی، سیاهمشق، تابلونویسی، متن و حاشیه، و غیره؛ تاریخ کتابت/ تاریخ مرقعبندی، یا تاریخ کتابت هر قطعه و کل نسخه؛ متن رقم/ عبارات انجامه رقم یا تاریخ درج نوشته، معمولا همراه با نام نویسنده؛ کاغذ/ نوع یا انواع، رنگ یا رنگها (کاغذ الوان)، آهارمهره یا بیآهارمهره، متن و حاشیه، افشان، عکسی، قطاعی، و غیره؛ مرکب یا مرکبها/ رنگها، غلظت، ترک و شکستگی؛ تعداد صفحه/ صفحات اصلی و غیراصلی؛ سطرها/ اندازه، تعداد، فاصله سطور؛ تزئینات/ سرلوح، کتیبه، شمسه، ترنج، نیمترنج، طلااندازی بین سطور، تسمهاندازی، نشانه، گلآیه، ترصیع، تشعیر، تذهیب، کمند، جدول، تکحیل (تحریر)، نقاشی با زنگار، حلکاری، سرلوح (کتیبهای، چهارلوح، مزدوج، تاجدار) و غیره؛ یادداشتها/ در آستر بدرقه یا دیگر صفحات آغازین یا پایانی نسخه، حاشیه یا ظهر قطعه، و غیره (مالکیت، خریدوفروش، وقفنامه، ارزیابی یا اظهارنظر درباره اثر و کاتب)؛ نقش مهر/ تعداد نقش مهرها، صفحه یا صفحاتیکه مهر بر آن نقش بسته، متن مهر، تعیین صاحب مهر از روی سجع مهر، مهر خشک، و غیره؛ قطع اثر/ اندازه بیرونی و درونی؛ نحوه فراهمآوری/ وقف، اهدا، خرید، مصادره، سفارش، و غیره؛ آسیبدیدگیها/ آبخوردگی و آثار رطوبت، کپکزدگی، پاکشدگی، تراشیدگی، پارگی، سوراخشدگی، آفتابخوردگی، موش و موریانه و کرمخوردگی، قلمخوردگی، خط بطلان و غیره؛ وضعیت مرمتی/ بدون مرمت، مرمت اساسی، مرمت برگها، مرمت جلد، مرمت صحافی، نوبت مرمت، تاریخ مرمت، توضیحات مرمتی روی نسخه و غیره؛ توضیح اینکه برخی از شناسهها، مانند شناسههای آغازین و پایانی، درباره کل مرقع تکمیل خواهد شد و برخی دیگر، مانند شناسههای میانی درباره هر برگ از مرقع."