چکیده:
با توجه به اهمیت بازار و نقش هنجارها و ارزشها در کنترل آن در تحقیق حاضر به بررسی برخی متغیرهای اجتماعی موثر بر هنجارهای اخلاق اقتصادی بازار پرداختیم. براین اساس از طریق پیمایش تعدادی نمونه از بازاریان تهران به صورت تصادف انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. امروزه فرد گرایی خودخواهانه و عقلانیت ابزاری در بازار تهران افزایش و در مقابل اعتماد متقابل و خاصگرایی موثر بر پایبندی به هنجارهای اخلاق اقتصادی کاهش یافته است. تغییر در ساختار نهادی بازار تهران موجب شده تا اخلاق اقتصادی کمرنگ و در نتیجه محیط اقتصادی بازار از ثبات کمتری برای بازاریان برخوردار شود.همچنین یافته ها نشان داد که "تغییرات ارزشی" با "تغییرات در پایبندی به هنجارهای اقتصادی" رابطه متوسط دارد (0/265). رابطهی بین "تغییرات خاصگرایی" و "تغییرات پایبندی به هنجارهای اقتصادی" نیز نشاندهندهی تغییری نسبتا قوی (0/425) و معنیدار هر دو متغیر در جهت مستقیم است. به این معنا که هر چه "تغییرات خاصگرایی" بیشتر شده،"تغییرات پایبندی به هنجارهای اقتصادی" نیز افزایش نشان داده است اما "تغییرات در فردگرایی خودخواهانه" از هر دو متغیر مذکور قویتر (0/673-) عمل کرده است. یعنی "تغییرات پایبندی به هنجارهای اقتصادی" به "تغییرات فردگرایی"، عکسالعمل قویتری نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"به این معنا که هر چه "تغییرات خاص گرایی " بیشتر شده ،"تغییرات پایبندی به هنجارهای اقتصادی " نیز افزایش نشان داده است اما "تغییرات در فردگرایی خودخواهانه " از هر دو متغیر مذکور قوی تر (٠/٦٧٣-) عمل کرده است .
جدول ٣ : آماره های تمرکز و پراکندگی شاخص هنجارهای اخلاق اقتصادی ١٣٩٢ متغیر میانگین میانه نما انحراف معیار کمترین بیشترین شاخص هنجاراخلاق اقتصادی 2/81 3 3 0/86 1 5 جدول زیر نشان می دهد بر اساس نظرات پاسخگویان ، تغییر در "پایبندی به هنجارهای اخلاق اقتصادی " در بازار تهران (کم ) و (خیلی کم : هر دو مورد ٣٧/٥ درصد) است .
به طور کلی بازار تهران به علت تغییراتی که در محیط پیرامونش رخ داده و هم چنین کاهش چشمگیر تعداد بازاری های قدیمی و باز شدن محیط بسته بازار به سمت خریداران جزء پیش رفته است ونسل جوان نیز به عنوان فروشنده ، باعث نفوذ تغییرات ارزشی محیط پیرامون به بازار تهران شده اند به گونه ای که این تغییرات ارزشی نیز به نوبه خود پایبندی به هنجارهای اخلاق اقتصادی برگرفته از مذهب را دچار ضعف کرده است .
علاوه بر این نبود رابطه معکوس میان فردگرایی و روابط مالی نشان می دهد که فرد گرایی خودخواهانه و عقلانیت ابزاری در بازار تهران افزایش و در مقابل اعتماد متقابل و خاص گرایی موثر بر پایبندی به هنجارهای اخلاق اقتصادی کاهش یافته است ."