چکیده:
مسألهمحوری دانشجویان در بازخوانی متون کلاسیک و کشف جریانهای فکری و ادبی دغدغهای است که در گرو سطوح آموزشی درس مرجع شناسی و روش تحقیق و تغییر نگرش سنتی به پژوهش در علوم ادبی و بازشناسی مسائل بنیادین آن است. از این رو، بازنگری در نگارش کتابهای پژوهش بنیان با هدف رفع آسیبهای موجود، ضرورتی انکارناپذیر است؛ زیرا تقریبا اغلب منابع یا کتابهای موجود در زمینة یاد شده، یا تقلیلگرایانه به برجستهسازی بخشی خاص و غفلت از ابعادی دیگر پرداختهاند، یا با نگرشی راهبردی نگاشته نشدهاند. از این رو، این جستار انتقادی ضمن آسیبشناسی منابع موجود با تمرکز بر کتاب «مرجع شناسی و روش تحقیق» نوشتة منصور ثروت به ارائة پیشنهادهای راهبردی پرداخته است. مطابق نتایج این پژوهش، مشکلات کتاب منظور و کتابهای موجود در چند ساحت قابل تأمل است: نخست، ساحت روششناختی و نظری که شامل ترجیح مرجع شناسی و رویکرد تاریخ ادبیاتی، تأخر روششناسی و تفضل و تقدم مرجع شناسی، نبود نگرش ساختاری و همهجانبه به تحقیقات ادبی، دوم، ساحت غایت شناسی و کارکردی آن، در کنار نبود نگاه روزآمد به منابع، روش تحقیق و مسائل ادبی و سوم، ساحت صورت، زبان و محتوا که با تسامحات و اغلاط بسیار زبانی و محتوایی همراه است.
College students have substantial problem in re-reading of classical texts also in discovering of literary and intellectual schools، that is، bibliography، changing in student’s traditional thinking on research in literature and recognizing of basic problems. So، it is necessary to review، because our texts on it either highlight a restricted section or don’t have a strategy. So، our inquiry analyzing based on Mansūr Thirvat’s bibliography & research method some offers; Conclusions classify the problems in turn: first، theoretical methodology basically on bibliography and literary history، to be late on methodology and priority on bibliography، the lack of structure in literary researches; second، extremity and its function، the lack of update texts، research method and its challenge; third، form، language and meaning that have errors.
خلاصه ماشینی:
از این رو، برخی از محققان و استادان خبره در حوزۀ پژوهش هـای ادبی با یاری گرفتن از پشتوانه های پیشین ، به نگارش کتاب های علمی در زمینـۀ مرجـع شناسی و روش تحقیق همت گماردند که مهمترین آن ها را مـی تـوان بـه صـورت ذیـل معرفی کرد: کتاب «مرجع شناسی و روش تحقیق در ادبیات فارسی » نوشتۀ غلامرضا ستوده که از سوی انتشارات سمت از سال ١٣٧١ تاکنون تقریبا هر دو سال یک بار تجدیدچاپ شده ، از نخستین کوشش هایی است که به طور جامع منابع مرجع و مهم را بـرای دانشـجویان معرفی می کند و در بخش روش تحقیق ضمن اشاراتی کلی و البتـه سـنتی بـه تحقیـق و پژوهش در ادبیات فارسی به اشکال صـوری و حتـی آیـین نگـارش و سـجاوندی نیـز پرداخته است .
از میان آثار موجود که در زمینۀ مورد بحث قابل تأمل هسـتند و مـی تواننـد بـرای دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات فارسی کارآمد و مفید باشند، دو اثر یکی «آیین پژوهش در زبان و ادبیـات بـا رویکـرد بـه منظرهـای شـش دهگانـه » نوشـتۀ مصـطفی گرجـی (انتشارات کلک سیمین ، ١٣٩٠) و دیگری «روش ها و مهارت های تحقیـق در ادبیـات و مرجع شناسی » نوشتۀ احمد رضی (انتشارات فـاطمی ، ١٣٩٣) اسـت ؛ چراکـه آن دو بـه نظر، تنها منابع موجود هستند که با آگاهی از خلأهای موجود و محور قرار دادن روش - شناسی و معرفی ابزارهای تحقیق و تقدم آن بر مرجع شناسی نوشته شده اند.