چکیده:
با در نظر گرفتن تغييرات عظيم در رفتار مردمان ساكن ايران زمين با همسايگان مهاجم خود، مي توان به نقش با اهميت مادها در تكوين و تحول سياست هاي نظامي در درون جامعه ايراني آن زمان پي برد. مادها ناگزير بودند كه يا به عنوان رعاياي گمنام قدرتهاي بين النهرين و اقوام مهاجم روزگار سپري كنند و يا اينكه با اتحاد و تقويت بنيانهاي نظامي خود حيات اجتماعي دوباره اي را ترسيم كنند. به جهت اتحاد و تجمع نيروي نظامي قبايل مادي در سايه تشكيل ارتش، تركيب آن با افواج نظامي اقوام متحد غير مادي و شيوه جنگهاي نامنظم، نظامي شكل گرفت كه تا مدت ها در دنياي كهن بي نظير بود. در اين پژوهش، با توسل به شيوه هاي مختلف، به تبيين و تحليل چگونگي روند تكوين و تحول در جنبه هاي مختلف حيات نظامي مادها پرداخته خواهد شد. اين روند تكوين و تحول از دل سيستم ملوك الطوايفي قبايل مادي شروع شد و به تدريج از حالت انزوا يا تدافعي به صورت حالت تهاجمي فرامرزي تحول پيدا كرده و مراحلي را پشت سر گذارد كه در اينجا شايسته بررسي و تدقيق بيشتر است.
خلاصه ماشینی:
"دولت ماد درست زمانی در فلات ایران برپا شد که دولت آشور مشغول تهاجم به سرزمین ایلام و دیگـر نـواحی ایـران و بین النهرین بود؛ بنابراین کوه ها یکی از مهم ترین پناهگاه های مطمئن برای قبایل مادی در برابـر هجوم آشوریان بود.
برخلاف هرودوت ، منابع آشوری نام این قبایل مادی را یاد نکرده اند؛ امـا بـه دو گروه از آنان اشاره کردند: گروهی از آنان در بخش میانی و شمالی زاگروس و در حوزه نفـوذ آشوریان بودند، و گروهی که مادهای دوردست خوانده میشدند بیرون از حیطه نفوذ آشوریان بوده و ظاهرا در منطقه همدان و حدود تهران کنونی میزیسـته انـد (١٩٨١٨٨,Helm) تشـکیل اتحادیه ماد، برای مقابله با دولت آشور اهمیت بسیاری داشت و شاید ضرورت تاریخی مهمی در این میان شکل گرفته بود که مادها را برای ساختن قدرتی فرامرزی، و به تعبیری جهانگشـا، به چالش عظیمی میکشید.
با تشکیل اتحادیه ماد، در بعد نظامی دو تحول اساسی روی داد: یکی، ساختن دژ اسـتوار و مستحکم هگمتانه در شهری که مرکز فرمـان روایـی مادهـا بـود و دیگـری، ایجـاد اتحادیـه ای سیاسی- نظامی تحت رهبری یک فرمان روای واحد برای مقابله با تهـاجم دشـمن کـه توسـط قبایل مادی پدید آمده بود.
٧. تغییر ساختار سیاسی دفاعی قبایل به ساختار فرامرزی تهاجمی براساس کتیبه های آشوری تقریبا تا پیش از تشکیل پادشـاهی مادهـا و نیـز در زمـان برقـراری پادشاهی آنان ، برای حدود نیم قرن ، سیاست نظامی در ایران زمین حالت دفـاعی داشـته اسـت ."