چکیده:
ارزش و اهمیت مطالعه و تحقیق دربارة مطالعات دانشمندان گذشته که به بررسی زبان پرداخته اند بر کسی پوشـیده نیست . از آنجا که زبان شناسان غربی ارزش چندانی برای تحقیقات و مطالعات دانشمندان قدیم ایرانی در این زمینـه قائل نیستند، به عقیدة نگارنده با بررسی و مطالعه آثار محققان گذشته در کشورهای اسلامی از جملـه ایـران شـاید بتوان تاریخ علم زبان شناسی را مورد بازنگری قرار داد. در این مقاله با بررسی رساله مخـارج الحـروف ابـن سـینا و مقایسه مطالب آن با دستاوردهای جدید زبان شناسی ساختاری، سعی بر این است تـا گـامی نـو در جهـت شـناخت زبان شناسی قدیم ایران برداشته شود.
خلاصه ماشینی:
"همان طور که ملاحظه میشود دیدگاه دانشمندانی که در قدیم به بررسی زبان پرداخته اند بـا زبـان شناسـان دورة معاصر متفاوت است ؛ ام ا این مسئله از ارزش مطالعات قدیم نمیکاهد؛ زیرا اگر محققان گذشته بـه بررسـی زبان توجهی نداشتند شاید اکنون علم زبان شناسی نوین چنین جایگاهی در بین علوم دیگر نداشت .
ابن سینا (٥١) راجع به علت پدیدآمدن موج صوتی چنین ادامه میدهد: و اینکه کوب را در آن شرط کرده اند بسا که آن سبب کلی آواز نیست ؛ بلکه سبب اکثری آن است و اگر نیز سبب کلی باشد سبب بعید است نه سبب پیوسته به وجود آواز و دلیل بر آنکه کوب سـبب کلی آواز نیست ، این است که آواز از مقابل کوب که کند باشد نیز پدید میآید و بیـان ایـن معنـی، آنکه کوب نزدیک کردن جسمی است به جسمی دیگر که با آسیب آن مقاومـت کنـد و از تنـدی و نیروی حرکت نزدیک کردن ، پسودنی سخت حاصل شود و مقابـل آن دور کـردن جـسمی اسـت از جسمی دیگر که به آن پساونده باشد و یکی به دیگری برنهاده ، چنانکه ایـن دور کـردن ، بـه سـبب تندی حرکت ، یکی را از پسودن آن دیگر سـخت بکنـد و از ایـن کنـدن آوازی برآیـد کـه جـز آواز برخاسته از کوفتن باشد.
همان طور که ملاحظه میشود، علی رغم اینکه ابن سینا توصیف واکه ها را دشوار دانسته است ، به بـسیاری از ویژگیهای تولید واکه ها اشاره کرده است و دسته بندی صحیحی برای آن ها انجام داده و تـشخیص واکـه هـای کوتاه از بلند و حتی میزان این تمـایز (کـه دو برابـر اسـت ) را کـاملا صـحیح عنـوان داشـته اسـت ."