چکیده:
نجات بخشی ادیان اصطلاحی است غالبا ناظر به معنای رستگاری اخروی؛ سخن بر سر آن است که از نظر ادیان آسمانی چه کسانی می توانند از آتش دوزخ رهیده، اجازه ورود به بهشت را کسب نمایند. آیا این ادیان تنها پیروان خود را اهل سعادت و بهشت می دانند یا برای پیروان دیگر ادیان نیز سهمی از بهشت قایل اند؟
از گذشته های دور رویکرد پیروان هر یک از ادیان در این مسئله عموما رویکردی منحصرگرایانه بوده است؛ ارباب ادیان، هر یک، تنها پیروان خود را شایسته نجات دانسته و برای دیگران سرانجامی دوزخی ترسیم نموده اند.
این نوشتار، نخست، نجات بخشی را از دریچه باور زرتشتیان، یهودیان، مسیحیان و مسلمانان بررسی نموده، سپس، به طور ویژه دیدگاه مکتب تشیع را در این باره به بحث گذاشته است. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی است.
خلاصه ماشینی:
"حال ، چنانچه هر یک از این ادیان و مذاهب تنهـا پیـروان خـود را اهـل نجات بدانند و غیر خود را یکسره اهل هلاکت و آتش ، چه حادثه ای رخ خواهـد داد؟ همۀ این ادیان و مذهب و دست کم ادیان آسمانی بایـد بـه سـؤالاتی از ایـن دست پاسخ دهند: - با توجه به هلاکت و شقاوت بیشتر انسان ها، آیا حکمت خداوند در خلقت / انسان ، ارادة خداوند در هدایت انسان ها، هدف از ارسال رسولان و بعثت انبیـا و، در یک کلام ، فلسفۀ آفرینش به هدف خود اصابت خواهد کرد یا نه ؟ - اگر آفرینش جمادات و نباتات و حیوانات – با عـرض و طـول وسـیع آن - مقدمۀ کمال انسانی است ، که اکثریت آنها در نهایت به هدف خود نمیرسند و در اثر ضلالت به هلاکت و دوزخ درخواهند افتاد، آیـا خلقـت موجـودات ، بـه ویـژه خلقت نوع انسانی، توجیه فلسفی و کلامی خواهد یافت ؟ فارغ از نتایج فلسفی و کلامی موضوع از نظر اجتماعی نیز ایـن بحـث نتـایج فراوانی در پی خواهد داشت .
(ابـن کثیـر، ١٤١٩: ٢٠٨/١ و ١٣٤/٣؛ طوسـی [شـیخ ]، بـیتـا: ١/ ٣٢٦؛ طبرسی، ١٣٧٢: ٣٤١/٣) با توجه به آیات فوق و به کارگیری دو کلیدواژة اسـلام و کفـر در آنهـا، ایـن پرسش خودنمایی میکند که منظور از اسلام و کفر چیست ؟ آیا در قـرآن کـریم ، «اسلام » به خصوص دین اسلام به عنوان دین خـاتم اطـلاق مـیشـود یـا اسـلام اصطلاحی عام برای تمام ادیان آسمانی است ؟ نیز آیـا منظـور از کـافرانی کـه در آتش دوزخ خالدند غیرمسلمانان اند یا غیرمعتقدان به ادیـان آسـمانی و یـا افـراد / دیگری؟ در صورتی که منظور از کافران غیرمسلمان باشند، تمام ملحدان و اهل کتـاب اهل دوزخ خواهند بود و تنها مسلمانان اهل نجات اند."