چکیده:
به دنبال فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی جریانهای سیاسی و اجتماعی مختلفی در این منطقه شکل گرفت دره فرغانه در آسیای مرکزی را باید مهم ترین کانون اسلام گرایی در منطقه دانست این دره به علت حاصل خیزی و قرار گرفتن سه کشور ازبکستان قرقیزستان و تاجیکستان در آن همواره مورد توجه بوده است جریان های اسلامی در این منطقه پس از فروپاشی شوروی و باز شدن فضای سیاسی که با ورود مبلغان خارجی همراه شد رشد چشم گیری یافت از مهم ترین جریان های که در دو دهه اخیر فعال بوده اند می توان حزب التحریر و جنبش اسلامی ازبکستن را نام برد حزب التحریر رویکردمسالمت آمیزی دارد و به دنبال ایجاد خلیفه گری در آسیای مرکزی است جنبش اسلامی ازبکستان نیز با بهره گیری از تحولات افغانستان به دنبال سرنگونی دولت ازبسکتان است این جریان ها به علت مشکلات داخلی و بین المللی به خصوص فضای پس از 11 سپتامبر و سرنگونی طالبان نتوانستند به اهداف خود برسند اما در منطقه طرف داران زیادی دارند نظام سیاسی ازبکستان با توجه به شرایط بد اقتصادی و سیاسی جامعه اگر اصلاحات را اعمال نکند هم چنان با چالش ها ی سیاسی مواجه خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"بعد از بیان فعالیت حزبالتحریر و جنبش اسلامی ازبکستان عملکرد آنها در سطوح داخلی و منطقهای بررسی و در آخر، اقدامات دولت برای مهار این جریانها ذکر شده است.
آنها که در تلاشاند حکومت اسلامی برپا کنند خود به دو گروه تقسیم میشوند: گروه اول، درصدد تغییر رژیم به شیوه مسالمتآمیز است که حزب التحریر در این گروه جای میگیرد و گروه دوم، خواستار سرنگونی کریماف از طریق زور است.
برخی از فعالان حقوق بشر مدعیاند که حزب التحریر ذاتا یک گروه صلحجوست که تنها در قلمرو افکار و تبلیغات فعالیت میکند، در حالی که این جنبش به صراحت، خواستار سرنگونی رژیم حاکم در ازبکستان و جایگزینی یک دولت اسلامی است.
وقتی قرارداد صلح بین مخالفان و دولت امضا شد، نیروهای جنبش اسلامی ازبکستان که حدود پانصد نفر بودند، بلاتکلیف ماندند و انتظار داشتند که مورد حمایت اتحاد مخالفان تاجیکستان به خصوص حزب نهضت اسلامی قرار گیرند، اما این امر امکانپذیر نبود.
همچنین بر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان 1 به رهبری نوری و میرزا ضایف، فرمانده سابق اتحاد مخالفان تاجیک ـ که به عنوان وزیر حالتهای فوقالعاده در دولت تاجیکستان حضور داشت ـ فشار وارد کرد تا نیروهای جنبش اسلامی ازبکستان را از خاک تاجیکستان خارج کنند و با آنها همکاری نکنند.
فراموش کردن اهداف ملی و پرداختن به هدفهای منطقهای یکی دیگر از نقاط ضعف جریانهای اسلامی را باید سیاستهای غلط رهبران آنها دانست؛ زیرا رهبران حرکت به رغم محدودیت امکانات مالی و نیروهای انسانی، هدف مبارزه خود را که استقرار حکومت اسلامی در ازبکستان بود، فراموش کردند و عملا به جای رسیدن به هدف مذکور دستیابی به اهداف منطقهای را مد نظر قرار دادند."