چکیده:
مقالة حاضر به این پرسش اصلی می پردازد که بیان استعاری قرآن تا چه میزان مبتنی بر به کارگیری الفاظ جهتی در معنی استعاری است . تحلیل های مقاله ، مبتنی بر طبقة استعارههای مفهومی جهتی در نظریة معاصر استعاره است . ازآنجاکه تجربه و درک مفاهیم مکان و جهت به لحاظ شناختی از جایگاهی بنیادی برخوردارند، این پرسش مطرح است که این مفاهیم چگونه در قرآن برای دریافت مفاهیم پیچیده تر به کار رفته اند. برای پاسخگویی به این پرسش ، در نرمافزار جامع التفاسیر نور (١٣٩٠)، با کلید واژههای «فوق، تحت ، وراء، خلف ، امام، یمین ، شمال» جست وجو شد و آیاتی که در آنها این مفاهیم جهتی در ساخت استعاره به کار رفته بود، در کل قرآن مشخص شد. با این شیوه شصت شاهد به دست آمد که در آنها جهت ها به عنوان حوزههای شناختی مبداء، در بیان استعاری قرآن به کار رفته بودند تا مفاهیم انتزاعی و پیچیدهای چون «منزلت ، برتری، زمان، خیر و برکت » و جز آن توصیف و قابل درک شوند. تحلیل دادههای مقاله حاضر شیوههای کاربرد منحصربه فردی را از واژههای جهت نما، در نقش استعاری در قرآن می نمایاند که می تواند به مثابة یکی از ویژگی های معناشناختی قرآن معرفی گردد. این پژوهش ، زمینه ساز پژوهش های آینده خواهد بود که ازآنمیان، می توان به پژوهش هایی دربارة بررسی شیوههای بازنمایی زمان ازمنظر معنی شناسی شناختی در قرآن کریم اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
"با این شیوه شصت شاهد به دست آمد که در آنها جهات ذکرشده در قالب استعاره مفهومی درک می شد؛ به بیاندیگر، جهت ها به عنوان حوزههای شناختی مبدأ در بیان استعاری قرآن به کاررفته اند تا مفاهیم پیچیدهای چون «منزلت ، برتری، زمان، خیر و برکت » و جزآن توصیف و قابل درک شوند.
کردزعفرانلوکامبوزیا و حاجیان (١٣٨٩) نیز به بررسی تقابل های «بالا یا پایین ، جلو یا پشت ، راست یا چپ ، مرکزی یا حاشیه ای، درون یا بیرون» در قرآن پرداخته اند تا ببینند چگونه مفاهیم انتزاعی ـ معنایی قرآن ازطریق استعارههای جهتی آن معرفی شده است .
برای بررسی استعارههای مفهومی جهتی در قرآن کریم ابتدا نرمافزار «نور» با کلید واژههای «فوق، تحت ، وراء، خلف ، امام، یمین ، شمال» جست وجو شد و آیاتی که در آنها این جهات در ساخت استعاره به کاررفته بود، در کل قرآن مشخص گردید.
اسم نگاشت های استخراجی برمبنای جهت «یمین » یمین به معنای دست راست و طرف راست ، و ایمن نیز نظیر یمین است و در قرآن مجید به معنی طرف راست به کاررفته است (قریشی ، ١٣٧١، ج٧: ٢٧٣؛ فیومی ، ١٤١٤: ٦٨٢).
The Percentage of Metaphorical Representation of Each Direction Comparing to The Whole Collection 208 همانطورکه مشاهده می شود، جهت «یمین » با ٣٣/٨٧ درصد، بیش از سایر جهات در آیات قرآن کریم به شکل استعاری به کاررفته است ."