چکیده:
آمار هواشناسی نشان میدهد که به هنگام وقوع بارشهای تندری پدیدههای اقلیمی فرعی خطرناکی مثل تگرگ، رگبارهای سنگین و سیلآسا، بادهای شدید و صاعقه پدیدة غالب اقلیمی تبریز هستند. مخاطرات اقلیمی یاد شده به عنوان بخشی از ماهیّت اقلیم تبریز و کل منطقه شمال غرب ایران هر ساله خسارات فراوان اقتصادی-اجتماعی و زیستمحیطی را متوجه مردم بویژه کشاورزان و دامداران میکنند.
بـرای مطالعه سینوپتیک بارشهای رعد و بـرقی روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 تبریز از دادههای جو بالای موجود در مرکز ملی پیشبینیهای محیطی استفاده شده و با روشهای محاسباتی و ترسیمی وضعیت جو به هنگام وقوع بارشهای رعد و برقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیلهای سینوپتیک نشان داد که عوامل موثر بر وقوع بارشهای رعد و برقی تبریز در روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 وقوع بلوکینگ و پیچانه در ترازهای 500، 600 و 700 هکتوپاسکال، ناپایداری و همرفت شدید هوا در تمام سطوح جوی از 1000 تا 500 هکتوپاسکال و تاوایی مثبت یا سیکلونی در ترازهای جوی 500، 600، 700 و 850 هکتو پاسکال هستند. نقشههای وزش رطوبتی نشان دادند که منبع تامین رطوبت بارشهای رعد و برقی روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 تبریز و منطقه شمال غرب ایران در در ترازهای 1000، 925 و 850 دریای خزر و در ترازهای 700، 600 و 500 هکتوپاسکال دریاهای مدیترانه و دریای سیاه هستند.
خلاصه ماشینی:
"نتایج بررسی نقشه های فشار سطح دریا نشان می دهد که از سه روز قبل یعنی در روز ٢ اردیبهشتیک پرفشار روی بخش مدیترانه ای اروپا شکل گرفته به سمت شرق حرکت نموده ، بتدریج تقویت شده و در ساعت ٢١/٣٠ روز ٤ اردیبهشت سامانه مذکور به اوج قدرت خود رسیده و هسته فشار مرکزی آن در شمال غرب دریای خزر (جنوب غربی روسیه ) به ١٠٢٨ هکتوپاسکال رسیده که با توجه به زمان وقوع بارش در فصل انتقالی بهار، فشار بالایی است .
با توجه به منحنی های همفشار و موقع ایستگاه تبریز و حرکت ساعتگرد هوا در آنتی سیکلون های نیمکره شمالی می توان به این مسأله مهم پی برد که گردش ساعتگرد هوا در محدوده مذکور موجب تزریق رطوبت دریای خزر و سیاه به سامانه شده و قدرت بارش زایی قابل توجهی به آن داده که منبع رطوبت بارش منطقه شمال غرب ایران در روزهای ۳تا ۶ اردیبهشت ۱۳۸۹ نیز به همین علت بوده است .
با توجه به نقشه های ترسیمی و نتایج حاصل از آنها می توان گفت که وقوع بارش های رعد و برقی در روزهای ٤و ٥ اردیبهشت ١٣٨٩ بر اثر وقوع ناپایداری شدید و جو کژفشاری در تمام سطوح مورد مطالعه ، وقوع حرکات قائم شدید و همرفتی و تاوایی مثبت بویژه در سطوح ٨٥٠ تا ٥٠٠ هکتوپاسکال بوده و وجود ناوه عمیق و بلوکه شدن موج غربی بر روی مدیترانه و ایران که به شکل کم فشار بریده بر روی محدوده مورد مطالعه خودنمایی می کند، عامل استمرار زمانی بارش های رعد و برقی بوده است ."