چکیده:
هدف از این پژوهش بررسی نیمرخ سواد اطلاعاتی، تفکّر انتقادی و عزّت نفس تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی از لحاظ پیشرفت تحصیلی بود. برای این منظور 260 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. دادهها با استفاده از پرسشنامههای سنجش سواد اطلاعاتی آیزنبرگ و برکویتز، تفکّر انتقادی کالیفرنیا و عزّت نفس تحصیلی کوپر اسمیت جمعآوری شد و با استفاده از روشهای آماری تحلیل خوشهای، t-Testt گروههای مستقل و روش همبستگی تجزیه و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین متغیرهای سواد اطلاعاتی، عزّت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی همبستگی معناداری وجود دارد، ولی بین سواد اطلاعاتی و تفکّر انتقادی رابطه معناداری وجود ندارد؛ همچنین نیمرخ دانشجویان از لحاظ متغیرهای مورد بررسی در دو خوشه سواد اطلاعاتی و تفکّر انتقادی مشخص شد و بین دو خوشه مذکور تفاوت معناداری پیدا نشد.
خلاصه ماشینی:
بـا وجـود اهمیـت و نیازی که به داشتن این مهارت ها برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی لازم اسـت ، امـا شـواهد زیادی وجود دارد (پژوهش های شریفی ،١٣٨٦؛ صمدی ،١٣٨٢؛طبیب نیا،١٣٨٥)کـه بـسیاری از آن ها فاقد این مهارت ها هستند وبه رغم داشتن ابزارهای قوی در دسترسی به منـابع اطلاعـاتی ، سواد اطلاعاتی کمی دارنـد؛ بـه عبـارتی آن هـا بـه سـرعت فنـاوری رامـی پذیرنـد، امـا فاقـد مهارت های لازم برای تبدیل به مصرف کنندگان اصلی و تولیدکنندگان اطلاعات هستند.
لذا اولین گام در جهت پویایی نظام آموزش عالی وایجاد فضایی پژوهشی در دانشگاه هاو محافل علمی کشور این است فرد فارغ التحصیل از دانشگاه باید تفکر انتقادی داشته و توانـایی و اعتماد به نفس لازم در دستیابی به اطلاعات و منابع موردنیاز خود را کسب کرده باشد و بـا ابزارهای سنتی و الکترونیکی بازیابی اطلاعات آشنایی کافی داشته و بـه طـور کلـی از سـوادو دانش روزآمد و مناسب برای استفاده از کتابخانه های الکترونیکی و بانک های اطلاعاتی ،رایانـه و شبکة جهانی بهره مند باشد وبه پیشرفت تحصیلی موردنیازو متناسب با تحصیلات تکمیلی دست یابد (بختیارزاده ،١٨:١٣٨١).
بنابراین ، توجه و اهتمام به این امر، از مهم ترین و اساسی ترین امور در دانشگاه ها ومراکـز پژوهشی محسوب می شود، با وجود آن که پژوهش های بسیاری دربارة سواد اطلاعـاتی انجـام شده ، ولی تاکنون پژوهشی انجام نشده است که وضعیت دانشجویان تحـصیلات تکمیلـی رااز لحاظ متغیر سواد اطلاعاتی و متغیرهای مرتبط نظیر تفکر انتقادی ، اعتماد بـه نفـس وپیـشرفت تحصیلی همزمان بررسی کنـد.
Herz & gullen (رجوع شود به تصویر صفحه) در جدول ٢ شاخص های آماری میانگین و انحراف استاندارد در چهار متغیر عزت نفـس ، پیشرفت تحصیلی ، تفکر انتقـادی و سـواد اطلاعـاتی بـه تفکیـک رشـته بررسـی شـده اسـت .