چکیده:
استفاده از برنز در تولید اشیاء در عصر آهن، در نواحی مختلف ایران معمول بوده و طی کاوش ها مجموعه های بزرگی از اشیاء برنزی متعلق به این دوره بهدستآمده است. بسیاری از این اشیاء در ناحیه لرستان به عنوان اشیاء آیینی از گورهای محوطه های عصر آهن به دست آمده اند. در این مقاله تعدادی از اشیاء بهدستآمده از گورستان عصر آهن باباجیلان پیشکوه لرستان مورد مطالعات آزمایشگاهی قرارگرفته اند. به این منظور، روش های متالوگرافی و آنالیز عنصری با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به آنالیز اسپکتروسکوپی پراش انرژی پرتو ایکس (SEM-EDS) بهکارگرفته شدند. نتایج مطالعات نشان داد که اشیاء مورد مطالعه از برنز قلعی با میزان قلع متنوع ساخته شده اند. این پدیده در برنزهای عصر آهن، موضوعی معمول بوده و نشان دهنده عدم کنترل میزان قلع در فرآیند تولید برنز است. آنالیز ریزساختار نمونه ها بیانگر وجود آخال های سولفیدی و گویچه های سربی پراکنده است. مطالعات متالوگرافی نشان داد که به منظور شکل دهی و ساخت، از چرخه متناوب کار سرد و تابکاری استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
مطالعات آزمایشگاهی بر روی آلیاژ و ریزساختار اشیاء برنزی محوطۀ عصر آهن باباجیلان لرستان * امید عودباشی استادیار گروه مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اصفهان عطا حسن پور دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران (از ص ١٣٣ تا ١٤٩) تاریخ دریافت مقاله : ٩٤/٠٩/١٦ ؛ تاریخ پذیرش قطعی: ٩٥/٠٦/٠٣ چکیده استفاده از برنز در تولید اشیاء در عصر آهن ، در نواحی مختلف ایران معمول بوده و طی کاوش ها مجموعه های بزرگی از اشیاء برنزی متعلق به این دوره به دست آمده است .
آثار فلزی به دست آمده از حفاریهای این محوطۀ تاریخی، یکی از معدود مجموعه های آثار عصر آهن است که طی کاوشی علمی در ناحیۀ پیشکوه لرستان کشف شده اند و مطالعۀ ساختار و ترکیب اجزاء تشکیل دهندة آنها از دیدگاه فلزگری باستانی به منظور شناخت و مقایسۀ آنها با دیگر نمونه های مطالعه شده از همین دوره و ناحیه ، ضروری به نظرمیرسد.
با توجه به میزان متنوع سرب در نمونه ها، میتوان دریافت که احتمالا این عنصر به عنوان ناخالصی از سنگ معدن های مورد استفاده وارد ترکیب آلیاژ شده است .
An archaeo-metallurgical study of the early and middle Bronze Age in Luristan, Iran, Iranica Antiqua, 43, 1-66.
Bronze in Luristan: preliminary analytical evidence from copper/bronze artifacts excavated by the Belgian Mission in Iran, Iranica Antiqua, 40, 35-64.