چکیده:
طی نیم قرن گذشته، بسیاری از مناطق روستایی کشور به علل مختلف و از جمله عوامل اقتصادی در معرض ناپایداری و تخلیه جمعیتی قرار گرفتهاند و جمعیت روستایی به نفع مناطق شهری کاهش و تعدادروستاهای خالی از سکنه افزایش یافته است. در پژوهش حاضر، با انتخاب هشت روستا از 81 روستای شهرستان دماوند به روش طبقهای- تصادفی، تاثیر عوامل اقتصادی بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی بررسی شد. جامعه آماری پژوهش شامل کل خانوارهای ساکن این روستاها بر مبنای سرشماری سال1390 بود (875= N ) که از آن میان، تعداد 267 خانوار برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی بود که بهصورت پیمایشی- میدانی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمونهای آماری t تک نمونهای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که عوامل اقتصادی چون کمبود امکانات، اشتغال، درآمد و عدم سرمایه گذاری دولتی و خصوصی بر ناپایداری روستاهای منطقه موثر بوده و فرایند توسعه را با چالش های جدی روبهرو ساخته است. از اینرو، توانمندسازی اقتصادی روستاها می تواند به پایداری سکونتگاههای روستایی بینجامد.
Over the past half century، many rural areas of Iran have been exposed to unstable discharge multitude of rural population decline and increased number of deserted villages for various reasons including economic factors. This study examined the impact of economic factors on rural settlements instability in 8 villages، out of 81 villages of Damavand county، which were selected by stratified random sampling. It was an applied research conducted in a descriptive-analytical survey method by field work. The study population included 875 families living in rural areas and among them، 265 households were selected to complete the questionnaire. For data analysis، SPSS and one-sample T test، Pearson correlation and regression were used. The study results showed that the economic factors such as lack of employment، income، and lack of public and private investment in rural areas affected the instability of the region، and the development process faced serious challenges. The economic empowerment of rural areas can lead to sustainable rural habitations.
خلاصه ماشینی:
"در این ارتباط ، کبودوند و همکاران (۱۳۹۳)، محمدی یگانه و والایـی (۱۳۹۳)، و اذانی و بوستانی (۱۳۹۲) در مطالعات خود بدین نتیجه رسیدند که رکـود تولیـد، نبود امکانات اشتغال ، پایین بـودن و کمبـود درآمـد، نبـود فرصـت هـای اشـتغال در بخـش کشاورزی ، و فقدان امکانات آموزشی ، خدماتی و رفاهی از مهم ترین عوامل اقتصـادی مـؤثر بر ناپایداری روستاهاست که منجـر بـه مهـاجرت فزاینـده روسـتاییان و تخلیـه بسـیاری از سکونتگاه های روستایی شده است .
شناسایی این عوامل نخستین گام بـرای برنامـه ریـزی و توسـعه پایـدار روستاها به شمار مـیرود؛ از ایـن رو، توزیـع عادلانـه امکانـات و منـابع ، سـرمایه گـذاری در زیرسـاخت هـای روسـتایی ، توانمندسـازی روسـتاها در زمینـه فعالیـت هـای کشـاورزی و بخش های صنعتی و خدماتی مرتبط با آن به مثابه موتور توسعه ملی و زمینه ای برای خـروج از وابستگی نفتی در راستای اقتصاد مقاومتی ، متنـوع سـازی فعالیـت هـای اقتصـادی بـا رویکـرد حمایت از سرمایه گذاران و کارآفرینان بومی و غیربومی برای سرمایه گذاری هر چـه بیشـتر در روستاها، رفع موانع تولید و قوانین و مقررات بازدارنده و مخل سرمایه گذاری هـای تولیـدی و بسترسازی مناسب برای ایجاد اشتغال و افزایش سطح درآمدی ، از جمله اقداماتی است کـه بـه پایداری سکونتگاه های روستایی ، ماندگاری جمعیت و توسعه پایدار روستایی خواهد انجامید."