چکیده:
نخستین منبع درآمد ممالیک برجی (حکـ : 784ـ923ق) تجارت بود و از این رو، رونق و زوال نظام مالی یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر قدرت آنان بود. در نظام مالی ایشان، معاملات با دینار طلا، درهم نقره و درهم فلوس (از جنس مس) صورت میپذیرفت. ضرب این سکهها و وزن آنها در سراسر حکومت ممالیک برجی، تحت تاثیر شرایط مختلف اقتصادی و سیاسی در نوسان بود و این امر، تاثیرات نامطلوبی بر اقتصاد ایشان برجای میگذاشت. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن شرح نظام پولی ممالیک برجی، به دنبال پاسخ بدین پرسش است که سیاستهای مالی این حکومت چه اثری بر نظام مالی ایشان و تبعا وضع اقتصادی مصر و شام در زمان حکمرانی ایشان نهاده است. یافتهها حاکی از آن است که نظام مالی ممالیک برجی نوسان بسیاری را تجربه کرد و به شدت آشفته بود. آنان در زمان کمبود بودجه با جمعآوری سکههای موجود و سپس ضرب سکههای جدید به نوعی خود عامل ایجاد بحران اقتصادی مضاعف میشدند که به نوبة خود در ضعف ایشان اثرگذار بود.
خلاصه ماشینی:
مسکوکات و نظام پولی مصر و شام در دوره ممالیک بـرجی و اثر سیاست های مالی ایشان بر آن (٧٨٤ـ ٩٢٣ ق) * حمیدرضا ثانی ** احمدرضا متولی چکیده نخستین منبع درآمد ممالیک برجی (حکـ :٧٨٤ـ ٩٢٣ق ) تجارت بـود و از ایـن رو، رونق و زوال نظام مالی یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر قدرت آنـان بـود.
پـژوهش حاضـر بـه روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن شرح نظام پولی ممالیک برجـی، بـه دنبـال پاسـخ بـدین پرسش است که سیاست های مالی این حکومت چه اثری بر نظام مالی ایشان و تبعا وضع اقتصادی مصر و شام در زمان حکمرانی ایشان نهاده است .
بنابراین ، در شرح نظام مالی مصر در دوره ممالیک برجی پس از شرح انواع پولهـای رایـج در دادوستد و میزان رواج هر یک ، میتوان به عنوان سؤال اصلی این پژوهش ، سیاست هـای پولی این دولت برای سامان دادن به نظام مالی و تبعا وضع اقتصادی را مورد کنکـاش قـرار داد.
دوم نقره کـه کمتر از دینار رایج بود و حتی گاهی به علت کمبود، داد و ستد با آن منسوخ میشد و نـوع سوم فلوس که به ظاهر از جنس مس ، اما دارای ناخالصی بود و بیش از سکه های دیگر بـه کار میرفت و با وجود نارضایی مردم پول رایج معاملات بـود (مقریـزی، ١٩٩٧: ج٤٥٢/٧؛ همو، ١٩٨٠: بیتا: ٧١).
وزن سکه های دینار ثبات نداشت و با توجه به شرایط در نوسان بود و این امر با وضـع اقتصادی ممالیک ارتباط مستقیمی داشت .
در اواخر دوره ممالیک برجی ، هنگامی که فلوس بـه عنـوان سکۀ رایج ، نقش نخست را در معاملات تجاری ایفا میکرد، تعداد سکه های تقلبی افـزایش یافت .