چکیده:
بخش وسیعی از هویت شهرهای تاریخی ما در گرو حفظ بافت های باارزش کالبدی است که گنجینه شهرسازی و معماری بومی ما را تشکیل می دهند. شناسایی بافت های مختلف در راستای بهره گیری از الگوهای ریخت شناختی بومی برای ساخت وسازهای آتی باعث ایجاد بافت هایی هماهنگ و منسجم شده که به زمینه موجود پیوند میخورند. شهر تاریخی کاشان بافت باارزشی دارد که به علت ساخت وسازهای بیبرنامه و نامتجانس در معرض خطر ازهمگسیختگی و ناهماهنگی قرار دارد. یکی از روش های تبیین و بررسی گونه های بافت شهری ماتریس سپیسمیت میباشد. این ماتریس که با استفاده از ٤ مولفه تراکم ساختمانی، سطح اشغال ، نسبت فضای باز و تعداد طبقات ایجاد شده است ، روابط بین این شاخص های ریخت شناختی را تبیین میکند. بافت های مختلف شهری با نحوه های چیدمان مختلف جایگاه های مختلفی در ماتریس اسپیسمیت دارند که با مقایسه آن ها میتوان به دسته بندی انواع بافت های شهری دست یافت . این پژوهش به معرفی نحوه محاسبه ماتریس اسپیسمیت و مولفه های آن در بافت تاریخی کاشان می پردازد.
خلاصه ماشینی:
اين ماتريس که با استفاده از ٤ مؤلفه تراکم ساختماني، سطح اشغال ، نسبت فضاي باز و تعداد طبقات ايجاد شده است ، روابط بين اين شاخص هاي ريخت شناختي را تبيين ميکند.
شکل ١: دياگرام سپيسميت براي بافت هاي مختلف شهري، منبع : (٢٠٠٧ ,Haupt &Berghauser Pont ) برگهازر پانت و هاپت پيشنهاد ميکنند که تراکم نه تنها بر اساس تراکم ساختماني (FSI)، بلکه ترکيبي از آن با شاخص هاي سطح اشغال يا فشردگي در طبقه هم کف (GSI)، نسبت فضاي باز يا فشار بر فضاي ساخته نشده (OSR) و طبقات محاسبه گردد تا بين شکل هاي مختلف شهري به صورت کارآمدي تمايز ايجاد شود.
شکل ٢: شاخص سطح اشغال يا GSI، منبع : (٢٠١٠ ,Berghauser Pont and Haupt) ٢-٢- تراکم ساختماني بلوک در سال ١٩٢٥ آيين نامه ساختمان برلين شاخصي ايجاد کرد که رابطه بين ميزان مساحت طبقات ساخته شده با مساحت طرح را بررسي مي کرد.
Floor Area Ratio (FAR) (فرمول ٢) FSIx=Fx/Ax (m٢) مساحت خالص طبقات = Fx (m٢) مساحت تجمع Xها = Ax جمع قطعات ١، بافت ٢ و يا بخش ٣ = x شکل ٣: : شاخص تراکم ساختماني يا FSI، منبع : (٢٠١٠ ,Berghauser Pont and Haupt) 4 ٢-٣- نسبت فضاي باز نسبت فضاي باز ميزان فضاي ساخته نشده در سطح زمين به ازاي هر مترمربع از مساحت خالص ساخته شده در کل طبقات ميباشدVan).
Nes, Berghauser Pont, & Mashhoodi, 2012) اين شاخص نمايش دهنده فشار وارد بر فضاي ساخته نشده ميباشد که در دياگرام ارائه شده نيز به خوبي قابل مشاهده ميباشد.