چکیده:
قرآن کریم در جایگاه رهبر تفکر اسلامی، مهم ترین منبع در استخراج آموز ههای اسلامی از جمله تعالیم عرفانی و اخلاقی است؛ اما متاسفانه در کاربس تهای نظریات عرفانی و اخلاقی کمتر حضور دارد و در بسیاری از تفاسیر معنوی موجود از قرآن کریم نیز تفسیرهایی غیر روشمند و در نتیجه نادرست ارائه شده است. این نوشتار از نوع توصیفی تحلیلی است که با تلفیقی از روش های تحلیل مستندشناختی، تحلیل محتوا و روش کتابخان های، روش ها و رهاوردهای کتاب تالیف استاد عرفان و اخلاق معاصر، آیةالله سعادت پرور را به عنوان « سرّ الاسراء » یک متن عرفانی و اخلاقی روشمند مطالعه کرده است. هدف این تحقیق، کشف روش های مولف در تفسیر آموزه های عرفانی و اخلاقی ماثور با محوریت قرآن کریم است.
یافته های پژوهه فرارو عبارت اند از: لزوم فحص گسترده از کل قرآن برای استخراج هر آموزه عرفانی و اخلاقی و بیان مبانی این فحص، کارکرد قرآن کریم در اعتبارسنجی سند روایات عرفانی و اخلاقی، راهبردسازی قرآن کریم در تفسیر روایات عرفانی و اخلاقی دارای اختلاف و نیز لزوم استفاده از قواعد ادبی و قوانین علم اصول استنباط در استنباط آموزه های عرفانی و اخلاقی.
خلاصه ماشینی:
از طرف دیگر، قرآن کریم در کنـار سنت ، عقل و اجمـاع یکـی از منـابع معتبـر در اسـتنباط آمـوزه هـای اسـلامی (از جملـه عرفانی و اخلاقی ) است (طوسی ، ١۴١٧: ٩/١ـ١٠؛ قمی ، ١٣٧٨: ٩)، بلکه بـر اسـاس نگرشـی در بین شیعه و برخی از اهل سنت ، آموزه هـای روایـی نیـز ریـشه در قـرآن کـریم دارنـد (کلینی ، ١۴٠٧: ۵٩/١ـ۶٠؛ زرکـشی ، ١۴١٠: ٢۵۶/٢)، بلکه اعتبار روایات نیز از طریق عرض بـر قرآن کـریم سـنجیده مـی شـود (برقـی ، ١٣٧١: ٢٢۶/١؛ طوسـی ، ١۴٠٧: ٢٧٢/٧؛ طبرانـی ، بـیتـا: ٩٧/٢).
ضـرورت نگـارش ایـن مقاله بر اساس چند محور شکل گرفته است : عطش جامعۀ بشری به ویژه ایران معاصـر نسبت به یادگیری و عمل به معارف الهی و اخلاقی ، لزوم پاسخ گویی روشـمند و متـین به این نیاز فطری با تولید عرفان و اخلاق اسلامی بـر اسـاس مـتن آمـوزه هـای اسـلامی ، موقعیت بی بدیل قرآن کریم در بین منـابع اسـلامی در بیـان معـارف الهـی و اخلاقـی و بالاخره ارزش مهم سر الاسراء از نظر روشمندی در استنباط و نیز جایگاه آن در محافـل عرفانی ، اخلاقی و تربیتی .
شرح و تجزیه و تحلیل نتایج کمـی نیـز بـه کمـک روش تحلیـل تطبیقـی کـه در روش تحقیق معرفی شد انجام گرفته است تا وجوه افتراق و شـباهت ایـن سـه مـتن در بـسامد استفاده از آیات قرآن کریم در استنباط های ایشان روشن شود.
۴. سر الاسراء تأکید دارد که تفسیر آموزه های عرفانی و اخلاقی قرآن کریم بایـد بـر اساس قواعد ادبی عربی و نیز قواعد علم اصول استنباط در حوزٔە الفاظ انجام شود.