چکیده:
مسئولیت مدنی، در رویکردی به مسئولیت ناشی از فعل شخص، مسئولیت ناشی از فعل غیر و مسئولیت ناشی از فعل غیر و مسئولیت ناشی از مالکیت یا حفاظت از اموال تقسیم می شود. دو مصداق اخیر که در مواردی به عنوان استثنایی بر قواعد عمومی مسئولیت مدنی(مسئولیت ناشی از فعل شخصی) قلمداد می شوند، در حقیقت از چهره های خاص و مختلط مسئولیت مدنی هستند و به همین اعتبار در نظام های نختلف حقوقی، مورد توجه ویژه ای قرار گرفته اند. مسئولیت مدنی ناشی از وسایل موتوری، مصداقی از مسئولیت ناشی از مالکیت و حفاظت از اموال است برای تحقق این چهره ی خاص، علاوه بر اجتماع ارکان عام مسئولیت مدنی(فعل زیان بار، ضرر و وجود رابطه ی سببیت) وجود شرایط اختصاصی در قالب "نقش فاعلی و پدیدآورنده ای وسیله یموتوری در ایجاد ضرر" و"بودن وسیله ی موتوری تحت محافظت یا تصرف مدعی علیه" ضروری است. در این مقاله ضمن بررسی یکی از شرایط اختصاصی تحقق مسئولیت مدنی ناشی از وسایل موتوری، تلاش می شود با بیان رویکرد حقوقی دیگر کشورها و مراجعه به قوانین مربوطه، موضع قانون گذار داخلی در خصوص نقش فاعلی وسیله ی نقلیه ی موتوری در ورود خسارت مورد لحاظ قرار گرفته و مشخص شود.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین اگر شخصـی ، بـه یکبـاره در وسط خیابان بر زمین افتد و در همین هنگام خورویی که در همان مسـیر حرکـت مـی کنـد، با این فرد برخورد نماید و ضرری ایجاد شود، هر چند در ظاهر امر خودرو باعث ضرر شده است ، اما در حقیقت رابطه ی سببیت بین خودرو و زیـان دیـده وجـود نـدارد، چـرا کـه ایـن وسیله در به وجود آوردن ضرر نقش فاعلی نداشته است ، به همـین علـت ، ضـرر منتسـب بـه خودرو نیست و در نتیجه مراقب آن مسئولیتی ندارد.
امـا ایـن دیدگاه با واقعیت خارجی انطباقی ندارد، چرا که در موارد متعددی ضرر از وسیله ی نقلیه ی متوقف حادث می شود، حتی در مواردی مـدت توقـف یـا میـزان حرکـت در لحظـه ای کـه حادثه روی می دهد، موثر است ، یا در مواردی بـا وجـود آن کـه شـی حسـب طبیعـت خـود متحرک است ، اما ضرر زمانی ایجاد می شود که شـی متوقـف اسـت ؛ بـرای مثـال چنـان چـه راننده ی خودرویی که با دیدن چراغ راهنمای عبور ره گذر، ناگهـان در وسـط محـل خـط - کشی شده توقف می کند و با فردی که بـا شـتاب در حـال عبـور از خـط عـابر پیـاده اسـت برخورد می کند و سبب آسیب وی می شود، نمی تـوان نقـش خـودرو را در ایجـاد حادثـه و ورود زیان نفی کرد، چرا که با توقف ناگهانی این وسیله و مسدود نمودن راه عبور ره گذر، آن هم در محل خط کشی عابرین ، ضرر به فعل چنـین وسـیله ای نسـبت داده مـی شـود، هــر چند کـه به هنگـام بروز زیـان متوقف اسـت ."