چکیده:
آذربایجان به ویژه تبریز جایگاه مهمی در تـاریخ مطبوعـات ایـران دارد بـه طـوری کـه اولـین چاپخانه و مطبوعات در آنجا تاسیس و آغاز بـه کـار نمـوده اسـت . مطبوعـات ایـران بـا انتـشار روزنامه کاغذ اخبار میرزا محمدصالح شیرازی و با کمک میرزا جعفـر زیـن العابـدین تبریـزی – به عنوان بنیانگذاران روزنامه نگاری در ایران - به سال ١٢٥٢قمری آغاز شد. امـا پـس از هفتـاد و نه سال از انتشار کاغذ اخبار، نخستین نشریه اسلامی (الاسلام) در سـال ١٣٣١ قمـری در تهـران به وجود آمد. پس از تهران در بین شهرستانهای ایران ابتدا مشهد به سـال ١٣٣١ قمـری صـاحب مجله اسلامی (الکمال )شد. تبریز دومین شهرستانی بود که در تاریخ ١٣٤٥ قمری با انتشار مجلـه تذکرات دیانتی دارای مجله ای در حوزه دین اسلام شد. پس از حدود یـک سـال از انتـشار آن، مجله الدین و الحیوه در رمضان ١٣٤٦ به عنوان دومـین نـشریه اسـلامی تبریـز بـه همـت علـی مقدس منتشر شد. این مقاله به بررسی تاریخچه مطبوعات آذربایجان و تبریز و چگـونگی انتـشار مجله الدین و الحیوه می پردازد. در ابتدا تاریخچه مطبوعات آذربایجـان و تبریـز مطـرح و سـپس هدف ومحتوای مجله را بررسی می کند. در پایان درباره نظرات خوانندگان، اعتراضات به مجلـه بحث شده است
خلاصه ماشینی:
"شمارش صفحه هـای مجلـه در سـال اول انتشار مستقل از بقیه شمارهها بود اما در سال دوم شمارش صفحه هـا پـی در پـی اسـت ، بـه عبارت دیگر صفحه شمار هر شماره مجله مستقل نیـست بلکـه در ادامـه شـماره قبـل دنبـال می شود.
" قبلا بیان شد که شمارش صفحه های شمارههای سال دوم انتشار مجله پی درپی است امـا با بررسی به عمل آمده با وجود این که شمارش صفحه هـای مجلـه پـشت سـرهم اسـت و از شماره ١- ٢٨٠ ادامه دارد اما شماره هفتم نشریه وجود خارجی ندارد.
در صورتی که مشترکین وافی بـدون حـرف و منت و بدحسابی حاضر شوند، به تاید خداوندی و فراغت خاطر شروع نمـوده و آن وقـت متعهد می شوم که مطالب مهمه و نافعه تقدیم خدمت نمایم - از آقایان ادبا و فضلا کـه طالـب شرکت در مقاله نویسی و اصلاحات مجله باشند متقبل و متشکر – و از آقایان که در شـهر و یا خارج وجه امساله را نداده و یا کسر داده خواهشمندیم زیاده بر این تاخیر نفرموده شاید به قرض ما تخفیف شده و لااقل شماره آتی را محتاج استقراض نباشیم - آقایانی که تا آخر سال طالب شرکت نشده هر چند شماره که دریافت نموده عین آنها و یـا وجـه آنهـا را تادیـه و خود را مشغول ذمه نگذارند- مقداری از نمرات امساله و سال اول موجود است .
" نظرات خوانندگان مجله الدین و الحیوه از آغاز انتشار از خوانندگان خود خواهش نمـود هرگونـه نظـری را درباره مجله کتبا به مجله ارسال کنند و این مطلب را در سال اول روی جلد هر شماره تکرار کرد: "از عموم معارف خواهان و ارباب دانش متمنی اسـت اگـر در عبـارات و الفـاظ سـهو و نسیانی و یا اغلاط طبیعت ملاحظه فرمایند لطفا اغماض و اگر در اصل منـدرجات و مطالـب ایراد و اعتراض داشته باشند کتبا به محل مزبور ابلاغ فرمایند."