چکیده:
قاعده فقهی نفی سبیل کافر بر مسلمان قاعده معروف و مشهوری است که در ابواب
مختلف فقه جریان دارد و فقها در استدلال به این قاعده احکام زیادی را استنباط
کرده اند. این قاعده فقهی از هر نوع روابط، انعقاد قرارداد و معاهده ای که موجب سلطه ی
بیگانگان بر کشورهای اسلامی شود ممانعت نموده و حاکمیت خود را بر آن اعمال
می کند. نفی سبیل حاکم بر ادله و احکام اولیه است و تعارضی بین آنها مستقر نمی شود
ولی این قاعده مانند بسیاری از احکام دیگر اسلام در تزاحم و برخورد با مصالح مهم تر
)احکام حکومی( تخصیص پذیر است. البته باید شناخت مصالح، تضارب آنها و تقدیم
یکی بر دیگری با احتیاط و کارشناسی دقیق صورت پذیرد. زمانی که مساله فردی است
مرجع تشخیص مصلحت شخص مکلف است ولی وقتی مورد کلی و عمومی است مرجع
تشخیص مصلحت، حاکم جامعه اسلامی با بهره مندی از عرف خاص(کارشناسان)است.
خلاصه ماشینی:
تأثیر قاعده فقهی نفی سبیل بر روابط بین المللی مسلمانان 1 دکتر سید علیرضا حسینی 2 محمدرضا ناظری 3 چکیده قاعده فقهی نفی سبیل کافر بر مسلمان قاعده معروف و مشهوری است که در ابواب مختلف فقه جریان دارد و فقها در استدلال به این قاعده احکام زیادی را استنباط کردهاند.
بر اساس مفاد این قاعده هر عمل فردی یا جمعی از معاملات گرفته تا روابط بین مسلمانان و کافران که سبب شود دشمنان دین یا غیر مسلمان، راهی برای سلطه و ولایت بر مسلمان یا مسلمانان پیدا کنند، حرام است و جواز شرعی ندارد.
طبق نظریه اول مراد ، جعل تشریعی است؛ به این معنا که خداوند متعال در عالم تشریع، حکمی که موجب سبیل و سلطه کافران بر مؤمنان باشد، وضع نکرده است(موسوی بجنوردی،1419، ج1 ،ص188).
وی معتقد است: اگر ما به صدر آیه توجه کنیم، ممکن است گفته شود که قرار گرفتن فقره نفی سبیل بعد از فقره «فَاللّهُ یَحْکُمُ بَینَکُمْ «در این آیه، نشان میدهد که مراد، نفی سبیل در آخرت است؛ اما این قول معتبر نیست(موسوی خمینی ، پیشین ، ص724) اما با قطع نظر از صدر آیه شریفه، بر اساس کتب تفسیر(طوسی،1409،ج3،ص364) (طبرسی، 1350،ج3،ص196) و غیر تفسیر، چند احتمال در معنای سبیل مطرح است ، اما ظاهر این است که سبیل یک معنا بیشتر ندارد و آن «طریق» است که در همه استعمال های قرآن کریم به همین معنا آمده است.
مستفاد از قاعده نفی سبیل نیز چیزی جز این نیست که راه هرگونه نفوذ کافران برای سلطه و حاکمیت بر امت اسلامی در اسلام مسدود است.