چکیده:
فیلم مستندی که با بهکارگیری سندهای آرشیوی باقی مانده ازیک موضوع، به بازسازی آن موضوع دست میزند، "فیلم مستند آرشیوی" خوانده می شود.
در این مستندها، مرحله پژوهش؛ اهمیت ویژهای دارد که یکی از اهداف آن دستیابی به اسنادی است که مستقیماً در فیلم بهکار گرفته میشوند. برای رسیدن به چنین هدفی، پژوهشگر این نوع مستندها باید با مراحل «روش پژوهش اسنادی» آشنا باشد تا با بهکارگیری آن بتواند به اسنادومدارک معتبرو موثق دست یابد.
این مقاله میکوشد با معرفی فیلم مستند آرشیوی و ویژگیهای آن، نقش پژوهش اسنادی را در یافتن مدارک مفید به منظور تولید این نوع مستندها بررسی کند و با تبیین مراحل گوناگون این روش پژوهشی و تنگناهای پیش رو، اطلاعات کاربردی در این زمینه به پژوهشگرفیلم ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
"اسناد شفاهی در مواردی بسیار ارزشمند بوده و در پژوهش های تاریخی می توانند بسیار مؤثر باشند؛ مثلا در «مرثیه گمشده (خسرو سینایی : ١٣٦٢)» -که روایتگر رنج آوارگی و هشدار در مورد جنگ و پیامدهای آن است - اسناد شفاهی (اظهارات بازماندگان لهستانی هایی که در زمان جنگ دوم جهانی به ایران پناهنده شدند) در تأثیرگذار کردن این فیلم بسیار نقش داشته اند (تمایل بسیاری از فیلم های مستند به مصاحبه با افراد شاهد، ناظر، آگاه و کارشناس دربارة یک رویداد، موضوع یا مقوله ای خاص ، بیشتر به خاطر ارائه اسنادی است که آنها را شفاهی می خوانیم ).
با اینکه می دانیم ایران از کشورهای غیر عضو در «پیمان برن (کپی رایت )» است ، اما اخلاقا هر پژوهشگر یا مستندساز آرشیوی ، باید به نوعی رضایت صاحبان قانونی اسناد را به منظور استفاده سند در فیلم جلب نماید و پس از ساخت مستند؛ می بایست همان گونه که در یک تحقیق علمی هرگونه استفاده از نوشته دیگران به صورت منبع نویسی مشخص می شود، در مستند آرشیوی نیز انواع سندها و صاحبان آنها برای مخاطب مشخص گردد که این موضوع می تواند در تیتراژ پایانی فیلم بیاید و حتی علاوه بر آن ، یک فهرست منابع و مأخذ هم به صورت مکتوب منتشر شود که دقیقا مشخص کند هر سند از چه منبعی اخذ شده است ."